Tamacahuţ n uɛeqqa yessawalen
S ɣur Belɛid n at Ɛli
Amacahu
... Ṛebbi a ţ-yesselhu, a ţ-yeḍbeɛ am usaru!
Ɣef
yiwen, di zzman n zik, neţţa d tmeṭṭut-is, d sebɛa warraw-nnsen. Arraw-agi-nnsen,
nutni i sebɛa d irgazen. Deg wasmi ten-yessemlal Sidi Ṛebbi, wergaz d tmeṭṭut,
seɛɛun-d ala arrac, almi d wi-s sebɛa. Ḥemden Ṛebbi, cekkṛen-t.
Argaz
di temẓi-s yufa-dd imawlan-is d isaɛiyen, taswiɛt tewseɛ fell-asen, ur yelli
wayen ten-ixuṣṣen. Di ssyen, yekker-d neţţa yeḍḥa-d yecba deg-sen s lewqama n ṛṛay,
s lɛemṛan, s tmussni di lecɣal-is d lxedma-s; lḥaṣun, d ayen i ss i yewɛa akken
a d-yessenker arraw-agi-ines akken yelzem. Xas ur ten-iṛebba ara s ţnefcic-nni
yeţţarran dderrya ur teţţaɣ ur teţţak, wa lakin, deg wasmi d-kkren almi d asmi
wwḍen d irgazen, irefd-iten, iɛac-iten di lxiṛ i ss ifen yak medden.
Ass-agi
i ɣer d-newweḍ, lxaţima, ufan-d iman-nnsen ur ten-ixuṣṣ wacemma...!
Lɛebd,
akken yebɣu yili, daymen yeţxaṣṣa-t kra: “A bu-meyya, a wah a mitayen!” Wissen
ula di lǧennet, ma yekteb Ṛebbi nkecm-iţ, wissen u la dinna ma ur aɣ-yeţxaṣṣa
ara kra... A Ṛebbi, steɣfereɣ-n ɣer-k! Ixxamen iseɛɛun ala tullas ttcedhin
aqcic... wamma sebɛa watmaten-agi i ɣef la d-nḥekku cedhan taqcict. D ayen iḍehren
tabeɛ; ur teţmenniḍ ara a bnadem ala ayen akken ur teṛwiḍ ara.
Baba-t-sen
d yemma-t-sen xas ula d nutni mennan taqcict, ǧǧan-t kan deg wulawen-nnsen, ḥemden
Ṛebbi; ma d arraw-nnsen, d lebda win yekkren deg-sen yin-as: Annaɣ a Ṛebbi! A
wi sɛan weltma-s!
Ma
yehwa-yak, a bnadem, sɛan cwiṭ lḥeqq: kra n wayen d-yexleq Sidi Ṛebbi s lmeɛna-s,
s wayen i wumi yeṣleḥ. Ulamma ɛzizit yergazen, s tideţţ, wa lakin ula d tameṭṭut
tesɛa ssuma-s ɛla mkulli ḥal. Ma d asmi ara ţ-mazal d taqcict tamecṭuḥt, la dɣa,
a waketṛ-ayen. Di llufanat ara yebdu bnadem ad as-yini: Mkul ṭṭɛam s lbenna-s.
Ma d aqcic, a k-yessefṛaḥ, a k-yesseḍṣay, mi ara yeţţaṭaf albeɛḍ iɛuzzen,
yin-ak: tagi d tamekḥelt i ss ara nɣeɣ izmawen! Ma d taqcict, mi ara
tessemţţuţţel abeḥnuq, terr-it deg iciwi-s, teţhuzzu-t, tin-ak: wagi d mmi!... D
tideţţ, mkul ṭṭɛam s lbenna-s... ger win i wumi yefka Ṛebbi lbenna, d win i wumi
ur ţ-yefki ara.
Ur
yezmir ara bnadem a tent-yesɛu irkel, akken tent-yebɣa: mačči deg ufus-is. Daɣ-neţţa,
ula d atmaten-nni, d lfahmin: mačči d ara lummen ɣef lwaldin-nnsen ur asen-nefki
ara wletma-t-sen. Walakin, deg wulawen-nnsen, ţţuɣebnen, ţlummun am wid yeţwaḍelmen.
Asmi llan kan di ṛebɛa neɣ d xemsa imenza i bdan qqaren-as waygar-asen: Tura beṛka-yaɣ
irgazen: ilaq-aɣ walebɛeḍ n tyessetmatin. Asmi d-rna tesɛa-d yemma-t-sen d
aqcic wi-s seţţa, dɣa bdan ţrun s tideţţ; ma d asmi d-yerna wi-s sebɛa, nnan-as:
Ihi, d ayen; d Sidi Ṛebbi i yaɣ-yekṛan!
Sebḥan Lleh, d aneggaru-yagi, wi-s
sebɛa, i wumi gan isem n Sseɛdi, d neţţa ay ten-yenɣan s lfeqɛa asmi dd-ilul, i
d-yeḍḥan akteṛ-nnsen d amectaq n weltma-s. Cwiṭ, segmi deg wass mi t-teţṛebbi
yemma-s d amecṭuḥ yufa-dd atmaten-is ḥeqren-t, kṛan-t, dɣa, imi ur d-yexliq ara
d taqcict, - amzun d neţţa i tt-ixedmen, meskin, cwiṭ, imi, ama s lemɛanda ɣer-sen,
ama deg wul-is g yiman-is kan, ula d neţţa yessaɛzz-as Ṛebbi taqcict.
D acu kan, asmi akka t-id-nufa,
ad yili di lɛemṛ-is tmanya neɣ d ttsɛa snin, d neţţa i yeţkemmilen taceṛt n wul
n watmaten-is s ulummu d imeṭṭawen-is, d lebda, f yemma-t-sen d-iseɛɛun ala
arrac!
Acḥal d abrid, a ten-yaɣ lḥal ţţun
seţţa watmaten-is imeqranen, llhan deg walbeɛḍ n lecɣal, alamma i wet neţţa ger
ifassen-is, yerfed allen-is am win ara icetkin i ygenni, yin-as:
— Annaɣ,
a Ṛebbi! A wi isɛan weltma-s!
Dɣa
seţţa nniḍen ad ǧǧen cceɣl-nni, a d-mmektin, inn-as:
— Ih!...
Annaɣ a Ṛebbi... Lukan...
Yeţţaɣ
lḥal ɣur-sen yiwet n ṭṭbiɛa s anda ṛuḥen ad dduklen akken llan. Ama ɣer ssuq,
ama ɣer tfellaḥt, ama ɣer ṣṣyada, ur yeţţembiwil ara yiwen deg-sen alamma ddan
yak wiyiḍ. Sani bɣun ɛezmen, ilaq alamma ḥeḍren, asmi di seţţa, di seţţa; asmi
d-yerna Sseɛdi, rennun-t d wi-s sebɛa, ahat imi ɣer lexxeṛ-agi uɣalen ţţiḥninen
ɣer-s imi, dɣa, ula d neţţa, iḥemmel weltma-t-sen ur sɛin.
Tabeɛ,
uɣalen ufan deg-s i ss i ṣebbṛen, i ss i dehhun, mi ara sen-d iheddeṛ dɣa ɣef
wayen tmennin: Ih... lukan... Tili ad as-semmiɣ akka... Tili ad as-d-aɣeɣ
imendyal, tiqendyar n leḥrir... Tili ad tif yak tullas nniḍen... Tili akka...
tili akka.
Lḥaṣun,
alamma yerra-ten am wid iwumi tuɣal targit d tideţţ. Yerna, xas lukan mačči d gma-t-sen
Sseɛdi, a t-ḥemmlen ma ur asen-yehwi, deg wakken i yas-yefka Ṛebbi tiẓeṭ d lmeɛna
d ṣṣifa; tegra-d di zzheṛ ur yesɛi ara: yennulfa-d... d aqcic mačči d taqcict.
A bnadem, tideţţ i Ṛebbi, mačči d neţţa i ţţ-ixedmen!
Yewweḍ
ihi sseɛdi tmanya neɣ ttseɛ snin di lɛemṛ-is i d-nenna. Ass-n, yekteb Ṛebbi diɣen
terfed yemma-t-sen tadist. Dɣa, akken i yas-d-wwin s lexbaṛ i sebɛa, gan-ţ deg ulawen-nnsen
am wayen ččan d wayen swan: ay abrid-agi, ar d taqcict ara d-yernun ɣur yemma-t-sen!
Ur yezmir ur yeqbil Sidi Ṛebbi a d-ḍḥu akken nniḍen. Deg wasmi i ten-tessefṛeḥ yemma-t-sen
ar d tideţţ di lqella n tezmert mkul yiwen deg-sen yeţḥemmid Ṛebbi deg wul-is: Ḥemdeɣ-K,
cekkṛeɣ-K i mi ur nemmut ara almi neḥḍer i wexxam-nneɣ yesɛa taqcict!
Wa
lakin bnadem sin wulawen i iseɛɛu: mi ara dd-uɣalen ɣer leɛqel, ţɣimin d yiman-nnsen,
ţţuɣalen ɣer “Lukan...” ssegrayen-as-d: i lukan a d-rnu diɣen yemma-t-neɣ d
aqcic?... d aqcic wi-s tmanya?...
Yiwen
n wass, asmi d kra n wussan i d mazal a d-rbu yemma-t-sen, ṛuḥen dduklen di sebɛa
ɣer tebḥirt-nnsen.
Akken
d imi wwḍen, qqimen, iluɛa-ten umeqran yak deg-sen:
— Ay atmaten-iw,
tura imi deg wasmi d-nekker neţţemcawaṛ, neţţemyaɣ awal, wa ur iteffer ɣef wa,
ilezm-iyi ass-agi ad awen-iniɣ ayen yellan deg wul-iw. Yemma-t-neɣ a ţţan
deg-ya d tallit a d-rbu. Di ssyen, fehmeɣ-ken, ẓriɣ-ken, d ayen ţmenniɣ nekk i
teţmennim ula d kunwi:
lemmer
nufi, annesɛu wletma-t-neɣ. Walakin, annect-agi, ala Ṛebbi i iɛelmen s wayen
ara yexdem. Tegra-d yemma-t-neɣ: tfehmem mačči d ayen yellan deg ufus-is akken ara
nlumm fell-as: limmer tufi, tili yaɣ-tefka lebɣi.
D
ayen i ss i a tayen wakken ţ-friɣ deg wul-iw nekkini, lḥaṣun, wi yi-cban: ur
ţlummuɣ, ur keffṛeɣ, ur tesɛiḍ ara yniɣ, wa lakin ɛuhdeɣ Ṛebbi, s lemɛahda ur
neţţerẓa, a lukan d ara d-rnu yemma-t-neɣ tesɛa-d d aqcic wi-s tmanya, ur ţ-ɛawdeɣ
di tmurt-agi-nneɣ yak, ur ţ-qqimeɣ dagi: ar d-ṛuḥeɣ, ar d-nnejliɣ, ar d-leḥḥuɣ,
lḥaṣun, alamma d anda i yi-ssawḍen iḍarren-iw d tezmert-iw! Tegram-d kenwi, ay atmaten-iw,
tfehmem d akken a wen-yehwa ara txedment...
Ssemḥessen-as
almi d imi ifukk, kkren sakin i seţţa, nnan-as:
— Ah ya
dadda-t-neɣ, yak teẓriḍ d ayen k-yerzan i yaɣ-yerzan. Yak, teẓriḍ xas lukan d
ur d-neḍḥi ara yiwen-nneɣ ɣef temsalt-agi a k-netbeɛ d ak-netbeɛ sani i tebɣuḍ
tṛuḥeḍ. Axsen ɛad ma akka d ayen yellan deg wulawen-nneɣ i yellan deg wul-ik!
Daɣ-neţţa,
ula d nekni, aql-aɣ nɛuhed Sidi Ṛebbi! Ɛeddin i sebɛa, Sseɛdi d alemmas,
mcabaken, mɛahaden s Ṛebbi “ar di teswiɛt-nni deg ara dd-ilal d aqcic ɣur yemma-t-sen,
ur as-ţ-ɛawden di tmurt, ar d-ṛuḥen alamma d anda ur zmiren ara ad rnun!”
Sakin,
am wid i wumi ara d-yekkes kra ɣef wul, am wakken yekkes-asen uḥebbeṛ, ɛnun
mkul yiwen d cceɣl-is.
A
yuɣ lḥal, a kra hedṛen akken yak, kra ttemcawaṛen, ţţemɛahaden, ar ɣef umeẓẓuɣ
n yiwet n temɣart tella di tebḥirt-is neţţat, tsuma-dd akka cwiṭ ayla-nnsen.
Tamɣart-agi
dɣa, - ahat imi d tajaṛeţţ-nnsen s tferka, ţnaɣen tiswiɛin ɣef tlisa, neɣ d ayen
nniḍen, neɣ wissen d tismin kan i tettasem deg-sen, - deg wasmi yebda Ṛebbi,
lemmer teţţaf ur ten-teţwali ara i sebɛa. Xas deg wakken d lǧiran, teqqar-asen
“Ṣbaḥ-lxiṛ” d “lɛeslama”, walakin ul-is, ɣer Sseɛdi d watmaten-is imeqranen,
yeččuṛ d qeḍran d lbeɣḍ.
Ass-n,
daɣ-neţţa, akken d imi tesla i wayen yak hedṛen, ad as-tiniḍ am win s-yefkan
udi d tament: ɛni seg yimir-n i teẓra tin ara sen-texdem.
Ma
d nutni, ṛuḥen-d s axxam tameddit, ma yehwa-yak, am wid i wumi yecṛeh wul segmi
fran s tin ara xedmen, lukan... Yerna, ulamma neqqar, lemɛahda-nni, d lehna kan
n lexwaṭer-nnsen sibda; ɛla xaṭer taswiɛt i deg i ɣ-mazal, yak ṭṭmeɛ mazal-it ula
d neţţa... d ameqran. La dɣa Sseɛdi, neţţa yekkes yak ccekk: kra d-leḥḥun,
teddun-d s axxam, ala neţţa i iheddṛen:
—
Yehwa-yawen kan teţgallam, teţţemɛahadem! nekk ẓriɣ: A ḥeqq Ṛebbi a yemma ar d
taqcict ara d-sɛu! Llah! Llah! Ɛni yella wi iseɛɛun tmanya warrac? Yerna ad teẓrem,
annaweḍ ɣer yemma, a ţ-nesteqsi... ad teẓrem!
Mi
d-wwḍen s axxam, ulamma yemma-s s lqella n tezmert, s bessif i theddeṛ, neţţa yerẓa-yas
aqerruy-is:
— Niɣ akka a yemma? Niɣ d taqcict ara d-sɛuḍ?
Atmaten-is
steɛmilen heddṛen waygar-asen, am wid iṣeḍḥan cwiṭ; ma d neţţa itezzi kan ɣef yemma-s,
yesṭaṭay:
— Niɣ a
yemma, yerna ufiɣ isem ara s-newqem, ay acck-it! A s-newqem isem n Faḍma!
— Yirbeḥ
a mmi... akken i k-yehwa...
— Annaɣ,
a yemma, ţxil-m, a s-newqem isem n Faḍma, niɣ?
Yirbeḥ,
a mmi, ţxil-k, yirbeḥ!
Ma
belḥara kan nteţţu. Wamma kra n wayen ara nmenni neɣ ara nagad... iḍerru. Lukan
d i nesmeḥsis i wulawen-nneɣ, nfehhm-asen, tili mkul yiwen d amkacef n yiman-is.
Walakin yefka-yaɣ Sidi Ṛebbi tatut: asmi ara d-yeḥḍer “wayen-nni”, ad yaɣ lḥal
nellha-d d wayen nniḍen.
Ɛeddin
akken kra n wussan: ṭraǧun kan deg wass ɣer wayeḍ a d-rbu yemma-t-sen. Yiwet n
tṣebḥit, ddukklen Sseɛdi d seţţa watmaten-is ɣer tferka-nnsen, akken uɣen tannumi.
Ihi la xeddmen dinna, mkul yiwen d cceɣl-is, almi d yiwet n teswiɛt, slen i tmeṭṭut
la sen-d-ssawal s yihin, di kra n tiɣilt akken. Yerr-as awal umeqran deg-sen.
Tinna tenna-yas-d:
— A ɣiwlet!
Yemma-t-wen a ţţan terba-d, tesɛa-d aqcic! Ad ig Ṛebbi d amerbuḥ, d aseɛdi!
Ula
d akken, ugin ad amnen, ţɛawaden steqsayen-ţ:
Ma teẓra-t
d aqcic? Ma mačči d taqcict. Neţţat ttebbit-iten-id:
— Wah! a
ssyadi... Tura i t-id-ẓriɣ! D aqcic, ad ibarek Ṛeppi! D wi-s s tmanya! D amerbuḥ!...
Dɣa
ur hdiṛen ara, ur tesɛiḍ i ḥawlen di tmeslayt.
Sersen
mkul yiwen d tagelzimt neɣ d agelzim i ss i t-tuɣ ixeddem, refden ibernyas-nnsen...
Yenna-yasen umeqran:
— Niɣ
tura ulayɣer nuɣal yak s axxam. A ḥeqq kra i yaɣ-yuran annect-a, ala ssyagi ma
nṛuḥ... Yegra-d Sseɛdi.
Sseɛdi
meẓẓi. Seg yimir-n i yebda yeţţakr-it wul, yeţţarra imeṭṭawen ɣer daxel. Daɣ-neţţa
fehmen-t, iɣaḍ-iten.
Walakin,
s imeṭṭawen-nni-ines dɣa, yejgugel-asen. Yenna-yasen:
— Ur ţ-qqimeɣ
deffir-wen! Ar d-dduɣ yid-wen neɣ ad ṛuḥeɣ ula d nekk weḥd-i!
Yerna,
tabeɛ, ula d neţţa yeţţekki di lemɛahda n Ṛebbi. Daɣ-neţţa zzewren-t s dat-sen.
Abrid yerran s axxam-nnsen, ǧǧan-t-id ɣer deffir, ɣer lɣeṛb, ṭṭfen win n ccerq,
ṛuḥen.
Sebɛa
watmaten-nni ṛuhen, bdan ffɣen tamurt-nnsen ad kecmen tayeḍ.
Nekni
a d-nuɣal ar axxam-nnsen: naf-d, a ziɣ ar d tideţţ, yemma-t-sen ar d-rba, lakin
a ma teţru, ar di lfeṛḥ. D tideţţ, llufan la yeţɛeggiḍ di dduḥ, lakin ar d taqcict,
mačči d aqcic! Teţţu yak tmeṭṭut lehlak-nni-ines d leɛtab-nni yak n tinnufra,
ala imi kan i yas-d-yefka Ṛebbi tin akken teṭraǧu am waggur: taqcict! Daɣ-neţţa,
ula d argaz-is, akken kan t-yewweḍ lexbaṛ ɣer wanda t-yuɣ lḥal, yuzzel-d, yaf-d
s tideţţ iqebl-it-id Ṛebbi di teqcict-nni i ɣer ideɛɛu mkul taswiɛt. Yefṛeḥ, la
dɣa, yefṛeḥ aṭas aṭas s lfeṛḥ ara feṛḥen sebɛa warraw-is nniḍen, nutni yenɣa
ccuq n weltma-t-sen. Daɣ-neţţa, akken d imi yeɛya di lehduṛ n lfeṛḥ neţţa d lqibla
yak d tjiratin, yenna-yas:
— Ur
zmireɣ ad aṛǧuɣ alamma d tameddit. Tceggeɛḍ-asen neɣ ala? Ad ṛuḥeɣ a ten-sfeṛḥeɣ...
Wissen sani rran?
Yeṭṭf-iţ
ssyen d tazzla s wakken zemren iḍarren-is. Yezwar dɣa di tebḥirt-nni i ɣer yeẓra
nnumen ṭruḥun warraw-is; yaf limaṛat-nnsen n ṣṣebḥ-nni, walakin nutni ulac-iten.
Yeɛya yessawal: ala iceṛfan n yeɣzeṛ la s-d-ţţarran ṣṣut. Di ssyen, yenna-yas:
Ahat, ṛuḥen ɣer.... Yewweḍ ɣer kra sɛan n tferkiwin; inuda, yessawel, ulac. Yuɣal-d
s axxam. Ulamma yebda wul-is "la s-t-id-yeqqar", lakin yesɛuẓẓg-as...
Ahat a ten-afeɣ deg uxxam?... Ahat, s amkan flani ay n-ṛuḥen...Ahat... Yuɣal-d,
yaf-d ala tameṭṭut la d-sskad ɣer tewwurt, teṭraǧu-ten... Yenna-yas:
— Ur
ten-ufiɣ ara. Lakin, ur ifut wara. Tameddit.
Tameddit,
mazal-iten kan ṭraǧun. Yeɣli-d yiḍ, ulac! Leɛmeṛ n-ɛeṭṭlen am wass-n. Yeffɣ-d
wergaz, yesteqsa... Igenni yenna-yas-d: ur ten-ẓriɣ, lqaɛa: ur ten-walaɣ. Yuɣal-d
diɣen tikkelt taneggarut s axxam: tameṭṭut-is, mazal-iţ kan tesskad-d di tewwurt.
Tetru, wissen ma d imeṭṭawen-nni kan n lfeṛḥ, neɣ n wayen nniḍen? Taqcict di dduḥ
teṭṭes ɛla xaṭer teɛya seg imeṭṭawen yak d leɛtab ţɛeţţiben llufanat mi ara
d-lalen.
Sɛeddin
iḍ-nni s lekmal akken: neţţat deg wusu, neţţa ɣer lkanun, la ṭraǧun arraw-nnsen.
Akken
almi d-wwin tafat s wudem, nutni ṭraǧun Sseɛdi d watmaten-is. Deg wass-n...
A
Ṛebbi a lɛalamin,
Ul-iw
d amuḍin:
Tefkeḍ-iyi
ddwa n ḥellu.
Ţruɣ,
tasa-w tebḍa ɣef sin:
D
leḥbab, neǧǧa-ten-in:
Yebɣa
lweqt ar d annenfu;
A
Sidi, d Kečč i izeddin,
D
ussan ur ţ-kfin,
Alamma
yekfa beṭṭu...
Deg
wass-n, almi d asmi ɛeddan xemṣeṭṭac n sna... Faḍma tekkr-d, naf-iţţ-id d tilemẓit.
Iḥun Ṛebbi ɣef baba-s d yemma-s, teqqim asen-d neţţat tṣebbṛ-iten di sebɛa yergazen
i sen-yufgen kan akka.
nniqal
mazal ṭṭammaɛen, asmi ten-ţṛaǧun d ussan d wagguren. Asmi ɛeddan acḥal d
iseggasen, uɣalen uysen, d ayen. Amɣar d temɣart yeɣli-d fell-asen ccib deg yiwen
n wass. Allen-nnsen, d ayen, kkawent s imeṭṭi. Yerna ɛni, ula d imeṭṭawen
ţfakkan mi ara ten-id-yessurug bnadem s lketṛa.
Tamɣart,
tuɣal kan tfukk, tekna yak, qqimen-d deg-s ala iɣsan; wa lakin, ula d akken,
asmi twala yelli-s tebda tfehhem, teţţarra kan ɣer daxel, tteffer deg yiman-is lǧerḥ
n tasa-s.
Deg
wasmi tebda Faḍma theddeṛ, tleḥḥu, tebda tkeččm-iţ lefhama, tuɣal ɛad tɣelleb
iman-is, teţţaḍṣa-yas, tessedhuy-iţ akken ur ţ-yeţḥaz ara leḥzen meqqar d
neţţat. Ma teţţurar yid-s, tader-d isem n Faḍma temmekti-d d Sseɛdi i yas-t-igan,
ɣlin-as-d imeṭṭawen, tin ad as-tini: D acu kem-yuɣen a yemma? Neţţat, ad tuɣal ar
taḍṣa, tin-as: Ulac, a yelli, mačči d imeṭṭawen!
Taggara,
tuɣal tmeṭṭut, Mma ɛzuzzu, akken i s-teqqar Faḍma, tuɣal teţţagad kan deg yiwet
n temsalt: yiwen n wass tesla-yasent i kra n tjiratin-is heddṛent way-gar-asent,
la s-qqarent: Dɣa, teẓriḍ a weltma, a Faḍma-nni, ad aɣ-yemneɛ Ṛebbi, deg wasmi
i d-lul i nfan sebɛa watmaten-is. Ulac dinna ccekk: deg unyir-is i t-id-wwi!
S
akin, deg wass-n, yuɣal-as d aḥebbeṛ i yemma-s limmer ad yili wi yas-t-id yeqqaren
i Faḍma!
Tagi,
la dɣa, deg wasmi d-kker, tufa-d ala neţţat i sɛan baba-s d yemma-s, tjeɛɛel d
akken: ala neţţat i sɛan. Imawlan-is mraḍan, ulayɣer yak i yas-d-adren atmaten-is.
Daɣ-neţţa, deg wasni akka meqqret, tteffeɣ tkeččem, ţḥaraben, ţɛassan akken ur
ţ-yesseɛlam ḥedd s tmacahuţ. Lketṛa, tabeɛ, ḥeǧǧben-ţ, ama ɣef wannect-nni, ama
ɣef lemḥadra ţḥadaren-ţ, ǧeɛlen-ţ am ṛṛuḥ-nnsen... limmer ula d neţţat ad asen-tafeg!
Tegra-d
di tuffɣa d tukksa n lxiq, mi ara s-yehwu, sani i s-yehwa, a ţţ-awin, lakin alamma
ḥezzben wwin-d s lexbar d anda ur ţţ-id-yeţlaɛaj ḥedd.
Naf-d
ihi, daɣ-neţţa, Faḍma, asmi akka tewweḍ “akken ara tefhem i lheddṛa n tjeǧǧigin”, (akken s-yenna
yiwen), naf-iţţ-id di liḥala i deg ur ţţilint ala yessi-s n lmuluk. Tabeɛ
tuklal. Tuklal ama i lmend n wul-is, ama i lmend n zzyen i yas-yefka Win ţ-idd-ixelqen.
Lukan di zmireɣ sgellin a d-mleɣ ṣṣifa n Sseɛdi, tili tura a dd-iniɣ kan
tettcabi ɣer-s. Lakin, ula d akken, tif-it. Tif-it imi d taqcict. Tabeɛ, d ayen
iḍehren, ufiɣ: d tajeǧǧigt, yifen yak lemtul, lejnas yak d tsemmin-ţ d nnta: d lḥeqq.
Imezran ara yeţɣummun lall-is alamma d iḍarren; tammast ara yeţbanen d nnta mi
ara tcudd kan s lxiḍ; aṣeḍṣu,... aṣeḍṣu-nni seɛɛunt kan teqcicin, i ss ara k-teţban
lall-is, yak, di tqemmuct alamma d tuɣmas, alamma d allen, alamma d tammiwin,
alamma s wudem-is s lekmal, tettaḍṣa, D sserr, d sserr ur nezdiɣ amkan, izeddɣen
yak lall-is. D sserr yeţmelliḥen yeẓiẓiden yak i ss ara k-teţban lall-is tezyen
xas tecmet! Wigi yak, - d wigi kan, - i ss i teţţif teqcict aqcic.
Teţţili
leḥjubegga yessiwriɣen tid iḥebsen aseggas s lekmal deg akken ur tent-yeţḥaz
ara yak yiṭij. Walakin, nenna-t-id, Faḍma teḥjeb ur teḥjib. Anebdu d tefsut s lekmal,
i deg ara yeţqeggil baba-s ɣer tfellaḥt, neţţat yid-s, ama testeɛmil tessway
tibḥirt, ama teţţurar, tettabaɛ ifṛax d imecbibar. s akin, tameddit, mi ţţ-id-fka
d tazzla s axxam, d timezwirit “neţţat d baba-s”, a ţ-yaɣ lḥal tewwi-d deg udem-is d
ucebbub-is s nnig leḥqq-is n yiṭij. Mma ɛzuzzu, nniqal teţnaɣ-iţ, s lḥeqq n tasa-s,
teţţagad fell-as. Wa lakin tuɣal almi d-wwi s lexbaṛ yelha-yas i yelli-s; yerna
teţkal ɣef wmɣar, teẓra akken ţ-iḥemmel.
Tabeɛ,
asmi akka tewweḍ Faḍma d tilemẓit, yerna yefka-yas Ṛebbi ṣṣifa d lqedd i ss i,
yagi, tetwaxḍab, testeɛqel iman-is, teţţissin akken tleḥḥu; tebda, lḥaṣun,
teţţarra-d s lexbaṛ i wayen teswa tmeṭṭut n laṣel.
Tegra-d
di lexḍubegga d temsalt n zzwaǧ-is, kra n yimi ara d-yeţwajbed wawal, tin-asen
i baba-s d yemma-s:
— Nekk
ur zewweǧɣ ara: i ma ṛuḥeɣ ɣef baba d Mma ɛzuzzu, niɣ ad mmteɣ...
Daɣ-neţţa,
ula d nutni deɛɛun kan ur asen-teţwakkas ara alamma mmuten d nutni.
Ihi...
Ihi,
lukan di wlac imcumen d yeɛdawen n Ṛebbi, d yigad yak, lḥaṣun, i wumi berrik
wul, tili waqila ur ţţilint ara ... tmucuha.
Faḍma
d imawlan-is a tnad bxiṛ. Imɣaren ṛuḥen am wid yeţţun sebɛa warraw-nnsen: jeɛɛlen-ten
am wid yemmuten. Faḍma, neţţat la dɣa, xas llant teswiɛin i deg teţmenni deg wul-is
yiwet-nni kan dɣa tt-ixuṣṣen, “a wi sɛan gma-s!”, wa lakin ad teḥmed Sidi Ṛebbi: ur
yelli wayen ţ-ixuṣṣen deg wayen d ssasayen d ifassen neɣ d idrimen... Ihi, tili
ur aɣ-d-yegri wara d-neḥku fell-asen...
Walakin,
llan wid yessiɣzifen timucuha...
Yiwen
n wass deg wussan n Ṛebbi, teqqim yiwet n teswiɛt kan Faḍma deg uxxam weḥd-s,
almi a ta tkecm-d ɣer-s yiwet n temɣart, - a... lǧihennama i ţţ-id yefkan!-
Yeţţaɣ lḥal, tessen-iţ yagi Faḍma, tegr-as tamawt, teţţaf-it acḥal n tikkal di tebḥirt-is
i ss icerken ula d talast. Deg wass amezwaru, mi d-rra s lexbaṛ i wnexzuṛ uqsiḥ
i ss i ţţ-id-ttabaɛ i tebda teţţagad-iţţ. La dɣa, a bnadem, yak, yeţban-d wul deg
wallen... Di ssyen akin, tamɣart-agi,- a wer as-ig Ṛebbi isem!- yerna yefka-yas
ṣṣifa yemtatlen ɣer qeḍran yeččuren taɛebbuṭ-is: mačči kan imi meqqret, tekmec,
teffermec, ɛla xaṭer, tili ihi, ad cemtent yak temɣarin: neţţa, d ayen ur
nenǧim ad yili. D akken tella temɣart asmi meẓẓiyet ara tili asmi ara taweḍ
meyyat-sna. Yeskaddeb-ak win ara k-yinin teţbeddil ṣṣifa n bnadem ɣer temɣer:
deg wasmi ara kk-id-sɛu yemma-k alamma d ass aneggaru, yella ṣṣifa-k yiwet, ur
teţbeddil, ur txeşşer, ur tez̧z̧id, ur teţţenqaṣ. Wa lakin, llant tid d-yeţlalen
d timɣarin di tɛebbuṭ n yemma-t-sent! D tid-nni, waqila, i wumi qqaren
settayet!
Settut-agi
tamcumt, taf, ihi, ar as-yexseṛ ṛṛay, imi ur mmuten ara di lfeqɛa widak-nni i wumi
tesnejli sebɛa yergazen. Ma tebɣiḍ ɛad, d neţţat i deg yennerna nnḥas,
ihellk-iţ akteṛ n zik, mi ara teţwali di Faḍma, simmal teţţimɣur, simmal
teţnulfu-d deg-s tmeṭṭut i ss i ṛuḥen ţţun yemɣaren taqriḥt n warraw-nnsen.
Daɣ-neţţa,
segmi lxaṭr-is yecɣel kan yid-sen, tawi-d s lexbaṛ s tuffra ffren ɣef yell-nnsen
taqsiṭ n watmaten-is. Tabeɛ, ɣef yiwet n tjihennamit am neţţat, ur yeţwaffar
wara. S akin tenna-yas: Ihi, mkull-c yeshel: tura ufiɣ-asen abrid i ss ara ten-wteɣ,
yerna a ten-ḥazeɣ am tikkelt tamezwarut, ma mačči kteṛ. Ihi dɣa, tili... neɣ ma
ulac ...
Ass-n
daɣ-neţţa, tɛuss Mma ɛzuzzu, almi t-twala teffeɣ cwiṭ kan akka, terr iman-is am
tin ileḥḥun kan d wezniq azniq, almi d s dat wesqif-nnsen, tḍehr-as Faḍma di lḥaṛa:
teɛnu-ţ s umennuɣ:
— A
yelli, yura imi akka a la yi-d-sskadeḍ s ṭṭerf n tiṭ!... A tinnat!... Xas...
Lmeɛna, a tan, ur teşşeḍḥiḍ ara! Lemmer d i teşşeḍḥiḍ, tesɛiḍ nnif d lefḍiḥa,
tili ur tenṭṭeqḍ ara!... a tin yenfan atmaten-is!
Faḍma,
nniqal tṛuḥ am tin iɛezmen kan ad terr tawwurt-nnsen, ad as-tanef i tmeslubt ad
tesseglef. Akken tesla i wawal “yenfan atmaten-is”, tebded, la tessikid kan di temɣart
am tin idehcen, tefhem ur tefhim:
— Atmaten-iw?...
Nfiɣ atmaten-iw?...
— A dɣa...
a yexti... amzun... amzun ur teẓriḍ ara! A taqriḥt!... Ihi, ffer: mačči sebɛa
watmaten-im i irewlen, i yennejlin, ass-n kan f i d-luleḍ? Meɛna a tan ur teẓriḍ
ara!... hi... hi... hi!... Tamurt s lekmal d ayen i d-tawin d tamacahuţ! Yuɣ lḥal,
nniɣ-am ur teşşeḍḥiḍ ara!...
Di
ssyen, mi teqḍa cceɣl-is, d ayen: teṭṭef taɛekkazt-is, tekna i teɛrurt-is, tleḥḥu
d wezniq azniq teţţaḍṣa.
Teqqim
Faḍma tebded akken, am tin yeqquren: di ssyen, tḥulfa tkecm-iţ tawwla. Tekcem s
axxam, tleḥḥu teţmal almi d tiɣerɣert, teɣli.
S
akin, ula d akken, leɛqel ur ţ-yeffiɣ ara. Di tuqqnan tiṭ kan, i ss i d-kcem
yemma-s, ɛeddint-d di lxaṭr-is kra n limaṛat-nni i wumi ur teggar ara tamawt
zik, lakin i ss i tefhem tura: ziɣ-nni ar d tideţţ: deg wasmi tuki d yiman-is i
teţţaf di baba-s d yemma-s timsal i ss i s-yeqqar wul-is yella kra a s-teffren;
la dɣa Mma ɛzuzzu: acḥal n tikkal i t-teţţaf teţru s tuffra; tikwal nniḍen, a ten-idd-af
i sin la sbecbucen: ar ţ-walin, tɛeql-iten d wid ibeddlen awal ɣef lǧal-is. Ziɣ-nni...
d armi...
A
d ta tkecm-d Mma ɛzuzzu. Akken twala yelli-s tuzzel ɣer-s:
— Annaɣ...
d acu kem yuɣen?.. . Annaɣ! I werraɣeḍ!
Faḍma
yuɣ-iţ lḥal yagi tefra d yiman-is akken ara texdem. Tegra-d di lehlak: dɣa, teḥwaǧ-it
i wakken teɛzem a tkellex yemma-s. Lakin, mbla ma testeɛmel, s tideţţ tnedh-as
tawwla: tebda teţţergigi. Tenna-yas:
— D tideţţ:
a Mma ɛzuzzu, ssu-yi-d: helkeɣ...
Tɛeddi
temɣart, ula d neţţat s wergigi, di lxelɛa n yelli-s, tessu-yas-d, tessegn-iţ.
Akken d imi ţ-tgerrez yak, tɣumm-iţ, testeqsa-ţ ma yella kra s-yehwan: tenna-yas
Faḍma:
— Ih, a Mma
ɛzuzzu, ssewwi-yi-d askaf. Terr i weskaf. Faḍma la teṭraǧu deg-s melmi ara yeww,
amzun deg-s i yella ddwa-s. Taswiɛt tessers-it-id Mma ɛezuzzu; tayeḍ tesɣafl-iţ,
tḍeqqer ɣer daxel-is axeclaw, tessawl-as i yemma-s, tesneɛt-as-t. Tamɣart
teţwali deg uskaf mazal-it yeţţawel, tekker a d-ddem taɣenǧawt i ss ara t-id-kkes:
tenna-yas Faḍma:
— Ala!
ala! a Mma ɛzuzzu, annaɣ, ţxil-m kkes-it-id s ufus-im!
Tinna
tqerreb-d afus-is ɣer teṛbut akken kan ara d-kkes axeclaw s yexf n iḍudan: Faḍma
tleḥq-iţ di txellalt n ufus, ttekka-yas, tebbeɣ-as-t almi d alqaɛ n teṛbut. Mma
ɛzuzzu tsuɣ. Tenna-yas Faḍma:
— Annaɣ,
a Mma ɛzuzzu!... Meɛna, a ḥeqq tinn akken ṭṭḍeɣ deg-m, ur am-serrḥeɣ alamma tɛuhdeḍ-iyi
ar d-iyi-tiniḍ yak tideţţ ɣef watmaten-iw!
Mma
ɛzuzzu, afus-is yewwa: tenna-yas:
— ɛuhdeɣ-kem.
Tinna
tserrḥ-as. Tuɣal d neţţat i s-t-isefḍen, tessudun-iţ teţru. Almi yas-yekkes weḥraq-nni
ameqran, s akin tenna-yas i yelli-s:
— A
yelli, lukan d ur iyi-tesɛahdeḍ ara, akken axiṛ; imi tekka lemɛahda n Ṛebbi, a ta
wayen yellan...
Faḍma
tuɣal teqqim-d ɣef yiman-is, la s-d-smeḥsis. Yemma-s tawi-yas-d tamacahuţ akken
tella.
Teḥku-yas-d
tideţţ yak. Almi d tamsalt n trewla n warrac:
— D ayen
ur nenǧim annefhem leɛmeṛ, la nekk la baba-m. Ayen f i tebteɣ, yerna i ss ara
kem-ɛahdeɣ: ar deg wasmi yebda Ṛebbi, yella nutni ţrun ɣef weltma-tsen ur sɛin
ara. Lukan di yelli wi yasen-yennan ad tefkem yiwen deg-wen ɣef teqcict, tili
qeblen s lfeṛḥ!
Wagi,
amen-it a yelli, dɣa, s tinna akken teṭṭḍed deg-i.
La dɣa
amecṭuḥ yak deg-sen, Sseɛdi...
— Sseɛdi?...
— Ih, Sseɛdi.
Dɣa, d neţţa i yam-igan isem n Faḍma asmi i kem-mazal di tɛebbuṭ-iw, deg wakken
mi yekker yin-ak: A yemma, ar d taqcict ara d-sɛuḍ! Lukan d iyi-t ǧǧin meqqar d
neţţa! Meẓẓi...
— Sani
ara d-yelfu ṛuḥen a yemma? Ur teẓrim ara?
Ur tcukkem
ara, la kemm la baba, ma yella wanda ɛezmen?
— D ayen
ur nelli. Yerna, ɛni yella wasmi d-udren inig neɣ lxeṛsum d ṛṛwaḥ kan akka cwiṭ
fell-aneɣ nekk d baba-m? Nniɣ-am, d ayen i ss i tili nesleb lukan d ur aɣ-km-id-yefki
ara Sidi Ṛebbi neṣbeṛ yiss-m: ufgen kan akka d affug,... am wid ara tawi
tmedda. Di kra yak inuda, yesteqsa baba-m, yiwen kan i yas-yennan yiwen n wass:
Waqila, mlaleɣ-ten-id leḥḥun akka ɣer ljiha n ccerq...
— ɣer ccerq?...
Tameddit,
yas-d wemɣar, yawi-d s lexbaṛ s temsalt akken tella. Teǧǧ-iten Faḍma almi ččan
imensi, qqimen i tmeẓyant d tmeqrant, tenna-yasen:
— A
baba, a Mma ɛzuzzu... Ayen yak ara iyi-dd-inim tura, ẓriɣ-t; meɛna, ulayɣer:
nekk friɣ d ṛṛay-iw d wul-iw: ɛuhdeɣ Sidi Ṛebbi, ar anda llan watmaten-iw, ar
ten-awḍeɣ! Ɛuhdeɣ s lemɛahda ur neţţerẓa: ar d-nadiɣ fell-asen! Ma mazal-iten ddren,
ar ten-afeɣ, a ten-idd-awiɣ; ma mmuten, ar d-ẓreɣ d iẓekwan-nnsen; neɣ... ḥaca
ma mmuteɣ...
— Annaɣ!
Annaɣ a yelli!...
— Ẓriɣ,
a Mma ɛzuzzu, ẓriɣ akken ken-ḥemmleɣ i yi-tḥemmlem la kemm la baba. Lameɛna, dɣa,
d ayen i ss i la wen-qqareɣ: aneft-iyi ad xedmeɣ akken ɛezmeɣ, ɛla xaṭer ur iyi-mazal
ad ččeɣ neɣ ad sweɣ alamma ufiɣ atmaten-iw! Daɣ-neţţa tura fekt-iyi kan ayen
ara wen-iniɣ ḥwaǧeɣ-t...
Akken
walan yemɣaren d ayen, ur zmiren a ţ-ṭṭfen la s imeṭṭawen wa la s wayen nniḍen,
yenna-yas baba-s:
— D acu
teḥwaǧeḍ? Tenna-yas:
— Ssis-iyi-d
tlata leḥwayej: aɛudiw i ɣef ara rekbeɣ; alebɛeḍ n taklatin ara yi-wansen d webrid,
d uɛeqqa yessawalen.
Deg
uzekka-nni kan, dɣa, Iṛuḥ baba-s ɣer ssuq i ss i yesla yeɛmeṛ axiṛ n wiyiḍ yak,
yaɣ-d aɛudiw yufa izad ɣef kra d-ibedden i lbiɛ, ama di ṣṣifa, ama di temẓi d lǧehd,
ama di ccetla. Di ssyen, inuda diɣen almi yufa aɛeqqa yessawalen, yernu-t-id.
Tegra-d taklit: yeɛna yiwen n yeḥbiben-is yeẓra yekseb aklan, yesfehm-it. Winna
iṛuḥ s axxam-is imir-n, yewwi-yas-d yiwet, yenna-yas: A ţţan ɣer-k Ɛicuca! D
yelli-s n waklan-iw: dɣa ad tili d tizzya n yelli-k: teḥṛec: ur tesɛiḍ ara
tagadeḍ...
Tameddit,
yawi-yas-ten-id i Faḍma, yenna-yas:
— Ata uɛudiw;
a ta wɛeqqa yessawalen; a ţţa Ɛicuca, d taklit-im...
Deg
wass-n, ternu Faḍma neţţat d yemma-s d taklit yumayen neɣ ma telt yyam nunti
ţheggint aɛwin d llebsa d wayen yak teẓra a t-ḥwiǧent deg ubrid. Asmi twala d
ayen, ula i taṛǧu, ass-n, kkren-d aɛellam n lefjer, temsalam d baba-s d yemma-s,
tezzwer taklit s dat-s, neţţat terkeb ɣef wuɛudiw, ṭṭfent abrid n ccerq, ṛuḥent...
Xas
d tilawin, weḥḥed-sent, yerna meẓẓiyit, wa lakin, kra i tent-mazal leḥḥunt deg
wakal yeţţusemman d tamurt-nnsent, ulac lxuf aṭas ɣef Faḍma d taklit-is. Tabeɛ,
Faḍma, yeḍher mačči di tidak-nni yeţţagaden ula deg uɣerda, imi tesɣer ul-is ɣer
unadi n watmaten-is, ya lukan di lqern n ddunnit. Lemmer ɣef leḥsab n lɛemṛ-is,
mazal-iţ d taqcict, lakin ilmend n tasa-s d wudem n watmaten-is, tufa deg yiman-is,
xiṛ n tmeṭṭut tameqrant, leɛqel i ss i tebna, i ss i tezmer a tqabel ayen yebɣun
yili, wa lukan d lmut. Axṣen ɛad a timeqlellac nniḍen mmenwala ara ţţemlilient
d webrid.
Leḥḥunt
akkenni aṭas n wussan, nunti mazal-itent kan ţţemlilint-d d leɛṛac d tuddar i
deg ţţafent wer ɛadd rriḥa n tmurt. Ad kkrent si lefjer, nunti d tikli alamma d
tameddit. Mi wwḍent ţqarib d temdint neɣ n walbeɛḍ imukan iɛemṛen, ad ḍerrfent iman-nsent,
ad qewwtent tiɛebbaḍ-nnsent, ad ṭṭsent alamma d azekka-nni diɣen.
Akkenni...
almi d asmi twala Faḍma tebda tmurt la teţbeddil di ṣṣifa: idurar teţwali ɣer s
dat, mačči am wid teǧǧa ɣer deffir: ṭṭjuṛ simmal neqqsent neɣ tid d-ţţemlili d webrid
ur tent-tessin ara... almi, lḥaṣun, ula d taḥcict tazegzawt tṛuḥ tenneqḍaɛ... Ass-nni,
daɣ-neţţa, am tin i wumi ţ-yufa wul, neɣ d lefhama i tefhem, tenna-yas i taklit:
— Tura,
dagi, xas neqqim d kra n wussan, ur neţkemmil ara tikli ɣer s dat alamma
nesteqsa. Ma ɛeddan watmaten-iw ssyagi, ahat ad aɣ-yefk Ṛebbi alebɛeḍ n lmumnin
ara d-yelfun yecfa-yasen, ad aɣ-imel s ani rran.
Xedment
akken. Ɛnunt yiwen uɛecciw ufant d ilem. Ternu Faḍma tceggeɛ Ɛicuca tuɣ-as-d
ayen deg i xuṣṣent.
Nsent din.
Azekka-nni
ṣṣbeḥ, akken twala Faḍma yeɣli-d leɛgez ɣef Ɛicuca, yerna am tin yebdan tkerres
anyir-is, tɛeddi tels ala lehwayeǧ yeqqerṣen, yumsen, yernu tessexreb yak
acebbub-is, tessames udem-is, teǧǧ taklit teṭṭes, neţţat tekcem ɣer tlemmast n
taddart. Tebdu, s akin, mkul yiwen d ssebba i ss i yas-tbeddu awal, ama d amɣar,
ama d tamɣart, alamma tessaweḍ-it-id ɣer wakken ara t-testeqsi: Ma ur teẓriḍ
ara... Ma ur tecfiḍ ara... aseggas lmuḍeɛ flan ... di sebɛa yid-sen... nutni di
tmurt flan...?
Ass-nni
s lekmal, ulac. Azekka-nni, diɣen, almi d tameddit, mi dd-uɣal s aɛecciw, tenna-yas
i Ɛicuca:
Diɣen
ulac!
Sɛeddint
akken d ddeqs. Taklit, dɣa, tebda tettak-d lemɛayen am tin ixaqen, teţţadr-d
“tuɣalin s axxam”...
Ass-n,
yekteb Sidi Ṛebbi ar d win i ɣef tetnadi akken Faḍma ara ţţ-id-yawḍen n neţţa s
yiman-is. Qqiment akka yiwet n tmeddit neţţat d Ɛicuca s dat uɛecciw, ta ur theddṛ
i ta, yaweḍ-d ɣer-sent yiwen wemɣar, yebded la tt-id-yesskad, yernu iqerreb ɣer-sent,
yesteqsa-tent: Ansi kent?... D acu-t akka txeddmemt?... Lḥaṣun, yuɣal yeqqim
yid-sent i lheddṛa. Teḥku-yas-d Faḍma yak tamacahuţ. Ihi, nniqal yeţhuzzu kan aqerruy-is,
yin-as: Aḥlil a yelli!... Almi d yiwet n teswiɛt, iwet wemɣar deg uqerruy-is:
Amek?... Aṛǧu... Ih... ih!
Cfiɣ...
di seţţa yid-sen... Iḥeqqa, yella yid-sen weqcic amecṭuḥ... Cfiɣ: tameslayt-nnsen
akka am tagi inem... Lameɛna, aṭas ayagi!...
Di
ssyen, yeḍher lḥal, a ɣef teqcict ifehhmen, yessefhamen am Faḍma, ar yeshel yak
akken ara d-ssukkes deg umɣar limaṛat ilezmen. Akken d imi tetbet, temṣada yid-s,
ar d atmaten-is, ternu testeqsi-t ɣef webrid ṭṭfen mi ṛuḥen. Yenna-yas: Cfiɣ, am
wass-a; lameɛna a yelli, ur walaɣ a tzemreḍ... ɛla xaṭer abrid ṭṭfen ẓriɣ ur as-zemmert
ara tilawin... D win i wumi qqaren lxali: ad ileḥḥu bnadem d lechuṛ ur
yeţţemlili d lɛebd. Lḥaṣun, nekk, i wudem n Ṛebbi, ad akent-mleɣ ayen ssneɣ. A tan
ɣer-m webrid ṭṭfen watmaten-im... Yesneɛt-as s ufus-is ɣer wedrar-nni dɣa i yas-teqqar
akken “ur yecbi deg idurar-nneɣ!” Yerna yenna-yas: Mi tejbamt akin, s akin
tebdumt tikli... Lḥaṣun, ad isahel Ṛebbi fell-akent!... Yernu diɣen iweṣṣi-tent
ɣef weɛwin, yenna-yasent: Ala ţţmeṛ neɣ tazart, ma tufamt, laked warkul: ḥiwlemt
ayen i wumi tzemremt. Ma d aman, ussan imezwura, a teţţafemt, ma, di ssyen
akin... Awimt yid-kent albeɛḍ iyeddiden.
Texdem
Faḍma yak akken ţ-iweṣṣa.
Azekka-nni,
mi yedden ccix lefjer, tessaki-d Ɛicuca: ɛebbant i yecwura uɛudiw almi ggumman
ad awin. Itran di tegnewt akken rebḥen; tasmuḍi-nnin tṣebḥiyin n lexṛif mazal
la d-tekk si lǧiha-nni i wumi zzint aɛrur. Qablent adra-nni “ur necbi idurar”.
Nedhent i wɛudiw, bdant tikli...
Acaṛuq
n yiṭij kan, akint s lexṛif ifukk: yuɣal-d diɣen d anebdu. Ţnaṣfa n wass bdunt ţnadint
anda ara afent cwiṭ n tili. Lakin, ččant kan cwiṭ. Tenna-yas Faḍma: Ilaq-aɣ lxeṛsum
tameddit-agi a nḍill i wedrar-inna... Lameɛna taweḍ-d tmeddit, d ayen, ɛyant,
adrar mazal kan yeţban-asent-d dihin, dihin... Ḥebsent, sersent-as i wɛudiw, afent
kra n wemkan akken am lɣar, afent-ţ yelha i yiḍes.
S
nnig lɛica cwiṭ, Faḍma, ulamma teɛya, yugi ad as-d-yers nadam. Teqqim akka s dat
lɣar-nni, tqubel lǧiha-nni i ɣer teẓra ala idurar i ţţ-iferqen d wanda n-teǧǧa baba-s
d Mma ɛzuzzu. Aggur, akken kan d-yuli, dihin, dɣa ad as-tiniḍ ssyen i d-yekka,
s ɣur-sen...
S
tziri, lukan d ur yebɛid ara aṭas, tili, ahat, tezmer ad teɛqel “axxam”...
Wissen d acu txeddem tura Mma ɛzuzzu? Ahat ṭṭsen? Neɣ la heddṛen... fell-as neţţat?
Bdant nniqal wallen n Faḍma la ttcuffunt, am tid yebɣan a dd-inint kra... almi
ţţ-id-yesduqqes uɛeggeḍ, deg yiwen wecṛaf akka agemmaḍ-is. Lakin, cwiṭ, tekks-as
lxelɛa, teɛqel wi lan asekkeɛwew-nni: teḍṣ deg yiman-is, tenna-yas: Ziɣ, ula
dagi telliḍ, ay uccen ameɛfun. Ma d Ɛicuca, nniqal ula d neţţat tneggz-ḍ, almi
t-teɛqel. Tekker ad tuɣal s iḍes, tenna-yas Faḍma:
— Tessneḍ
a tdekkṛeḍ?
Tugi:
ama ur tessin ara, ama d iḍes kan i tebɣa ad teṭṭes. Teqqim Faḍma weḥd-s,
tebdu-d dɣa taɣect-nni tuɣ tannumi teţţawi-d neţţat d Mma ɛzuzzu mi ara ɛiwzent
deg yiḍ i ţţedkiṛ... Nniqal tesneznuz kan s leɛqel s leɛqel: isefra, ur tessin
ara. Taggara-ya, tesseɛli cwiṭ taɣect-is: ur tuki d yiman-is, yawi-d Ṛebbi deg
imi-s kra imeslayen akken tsell dayem teţɣenni-ten-id Mma ɛzuzzu... Teţru...
Ay
aggur mi zzin yetran,
Ay
ucbiḥ yuɣen tamurt!
Ul-iw
a ta d win yezgan
Yeţru,
tezzi-yas tagut.
Iḥbiben
s lekmal nfan:
Mi
nefreq amzun nemmut.
A
Sidi, niɣ ur nuksan,
Ma
d i rẓag ula d lqut.
Tura
gran-i-d yir ussan:
Yekfa
rrebḥ-iw, d ayen, ifut,
Imi
d tarrawt i ɣ-yeǧǧan,
Ur
d-yegri wara naṛǧut.
Ay
aggur, kečč d aɛlayan,
Annaɣ,
ay uzyin, a lɣut!
Sseɛdi
d wiyiḍ anda llan?
Tasa-w
ţxil-wat ur ţ-tezzut.
D
idammn-iw atnaya kfan,
Ast-d
yiwen n wass ur teţţut!...
Adrar-nni
ur necbi idurar n tmurt-nnsent, tura, ɛeddant-as-d, ǧǧant-ţţ-in ɣer deffir s xemsa
neɣ ma d seţţ yyam ayagi n tikli. Aṭas ayagi i deg i yeţwaffer neţţa s yiman-is
s idurar nniḍen... n ṛṛmel. La leḥḥunt, ta ur tehddeṛ i ta. Faḍma, tikwal, ad terkeb
ɣef wuɛudiw, tikwal testeɛfuy taɣmiwin-is s cwiṭ n tikli: dɣa, trekkeb Ɛicuca
deg umkan-is.
Tabeɛ,
ur sɛint ara myehdaṛent; yerna ţţilin imukan n lxali i deg ara yeggugem bnadem mi
ara s-teḍher ddunnit yak s lekmal neţţat s yiman-is teggugem temmut.
Awḍent
ɣer wanda ufant a ziɣ ar tella tmurt i deg ɛzizit ula d idɣaɣen! Kra leḥḥunt,
akken d-zzint wallen-nnsent, ţwalint ala ṛṛmel, ala ijdi. Ţţemlilint-d tikwal d
kra n tmuqqnin akken n leḥcic, am yidles; lakin ula d tidak d tiwraɣin, d tiquranin,
yerna qlilit. Ma d iṭij!... iṭij, lqaɛa-ines, igenni-ines!
Di
ssyen, daɣ-neţţa, i bdan ţţiɛzizen fell-asent waman. Lakin, taswiɛt i deg tent-mazal,
ur xuṣṣent ara: akka akka ţţafent anda ara swent, rennunt ţţacaṛent ayeddid i webrid.
Lḥunt
akk-nni diɣen mačči d kra n wussan. Lakin, uɣalent, segmi, d ayen, ur zmirent ara
i tmess-nni n tlemmast n wass, ad lḥunt kan di ṣṣbeḥ zik alamma yecreq yiṭij,
yebda ireqq, ad ɛeddint ad ddarint i walebɛeḍ imukann tili, alamma d tameddit
mi iṛuḥ yeɣli yiṭij, tuɣal-d cwiṭ n ṛṛeḥma n tasmuḍi, ad kkrent diɣen ɣer tikli,
alamma anda tent-yeḥbes ɛeggu.
Lakin,
ass-n, tegr-as tamawt Faḍma i Ɛicuca, am tin yebdan tesskad-iţţ-id s yir
aneskud. Yagi yuɣ lḥal, acḥal d abrid i yas-tuki txuṣṣ-d ɣer-s di leqder d ṭṭaɛa-nni
tseɛɛu taklit ɣer lalla-s. Ma deg wass mi, la dɣa, kecment lxali ameqran, uɣalent
mkul yiwet deg-sent tqeddec kan i yiman-is: lḥaṣun, wwḍent - ur ukint d yiman-nnsent,
- am tid yemyuččaḥen ur nnuɣent.
Yiwen
n wass, la leḥḥunt akken uɣent tannumi. Azal diɣen yebda la yḥemmu simmal. Tuɣal
Faḍma terkeb ɣef wuɛudiw; aqerruy-is tesḥurrem-as abeḥnuq walakin, ula d akken,
udem-is yebda yeţţibrik. Ɛicuca, s deffir, la ţţ-id-ttabaɛ. Yiwet n teswiɛt, am
win ara ynebcen Faḍma, tezzi ɣer taklit, taf-iţ tečča-tt-id s wallen i ss i
texleɛ, Dɣa, aɛudiw ad as-tiniḍ rẓant-ţ wallen-nni yeḥbes. Ziɣ a Faḍma, a leɛmeṛ
tgir tamawt, leɛmeṛ twala allen n Ɛicuca almi d taswiɛt-nni! Taf-itent ẓẓant-d deg
wallen-is neţţat: taf-itent d tizeggaɣin, d tizeggaɣin!
Lakin
i ss i ssexlaɛent, d lɣemq-nnsent: icebba-yas-tent Ṛebbi i Faḍma am lebyur, am temda-nni
i deg ur d-yeţban ara welqaɛ. Ternu lxelɛa di Faḍma mi d-mmekti, ar almi d ass-n,
almi d imiren, i tuki s Ɛicuca d taberkant yak, d taṣeṭṭaft, udem-is yessagad s
tebrek! Lakin, i ss i tugad Faḍma aṭas, yerna s tideţţ, d tasusmi-nni tessusem
Ɛicuca, tečča-tt-id kan s wallen-nni-ines. Neţţat ur ţesɛi, ur tufi ara s tini:
imi-s yeqqur.
Almi-
akken aṭas, taswiɛt telli-d imi-s Ɛicuca, tneṭq-d kan s yiwen wawal:
— Ers-d!
Faḍma,
am tin ur nesli neɣ ur nefhim, nniqal tessusem kan, tennerna deg-s lwehma. Tayeḍ
tɛawed-as-d:
— Ers-d,
ad rekbeɣ nekk!
Twala-ţ
Faḍma s leɛweǧ i yas-t-id-nna. Daɣ-neţţa teẓra lemmer a d-ssken iman-is d tin
ţ-yugaden, d ayen, wi iẓran amek? La dɣa, si lxuf-nni i ţ-tugad s gellin, tugi.
Tenna-yas:
— D
nekk, lalla-m, ara yrekben, neɣ d kemm a taklit?
Akken
twala mazal la d-ceɛɛel allen-is Ɛicuca, yerna la d-ţbanant tuɣmas-is d timellalin,
am tid n weqjun mi ara yerfu, twet s iciwi-s, teddem-d aɛeqqa yessawalen,
tsers-it s dat-s ɣef tbarda uɛudiw, tenṭeq, am tin ara yeţɣennin d leɣna: Slet,
slet, a bab d yemma... Taklit la teqqar ers-d ad rekbeɣ!...
Cwiṭ
kan akka, almi slant, la Faḍma la Ɛicuca, i wɛeqqa-nni la d-yeţţarra, la
d-iheddeṛ am lɛebd. Yerna, i ss i tedhec la dɣa taklit, mi teɛqel taɣect n yemma-s
n Faḍma: xas taɣect-nni tneṭq-d kan s leɛqel s leɛqel, am tin d-yekkan si lbeɛd
aṭas aṭas, am taklit am Faḍma ɛeqlent taɣect n yemma ɛzuzzu la d-qqar:
— Sl-d, sl-d,
a yelli a Faḍma! Ṛuḥ a yelli, ur ţţagad, ṛuḥ di ḍḍmana!
Taswiɛt
kan akka diɣen, tesl-as Faḍma i wɛeqqa la d-ineṭṭeq, abrid-agi s taɣect n baba-s:
Sl-d, sl-d a yelli, a Faḍma: ṛuḥ, a yelli ur ţţagad: ṛuḥ di ḍḍmana!...
Dɣa
seg yimir-n ur tuɣal Ɛicuca a dd-ini kra wala kra. Ma d Faḍma, tendeh i wɛudiw,
aɛeqqa yessawalen terra-t s iciwi-s. Ṛuḥent diɣen la leḥḥunt.
S
akin, seg wass-n, mi ţţ-id-luɛej taklit s kra neɣ kra, neɣ mi ţ-ţwala tɛeggej,
a tlaɛi Faḍma aɛeqqa, imawlan-is ad as-d-ţţarran, ad as-d-tekksen lxuf. Ma d
Ɛicuca, mi twala akken, ad tessusem, teţţarra-tent kan ɣer daxel.
Rnunt
akken diɣen, lḥunt mačči d ayen iferrun. Yuɣ lḥal ayen ara yeţţusemmin d abrid
ur yelli imi mačči d lqaɛa i deg ara yeţwanjeṛ webrid neɣ i deg ara yeqqim rrkeḍ:
ala ṛṛmel, ala ijdi, neɣ, tikwal, d iẓra d-yeţbanen rɣan s yiṭij. Walakin, yuɣ lḥal,
iweṣṣa-d Faḍma wemɣar-nni i yas-d-yemlan akken ara tleḥḥu: Ur tesɛiḍ abrid ara
m-iɛerqen: ɣur-m kan ţţarra acaruq n yiṭij ɣef uzelmeḍ, telḥuḍ ɣer s dat! Daɣ-neţţa,
deg wass amezwaru, neţţat teţwellih kan iman-is akken ara s-d icerreq yiṭij ɣef
uzelmeḍ, iɣelli-yas ɣef yeffus.
Yiwen
n wass, yuɣ-int lḥal aṭas i deg sent-fukken waman: tameddit, la leḥḥunt, mazal
ur ufint anda ara kksent fad. La dɣa tamurt, simmal rennunt deg wussan n tikli,
simmal lxali iɣelleb wayeḍ, simmal neqqsen i mukan n waman. Ass-n, daɣ-neţţa,
segmi fukkent ayeddid, ţnaṣfa n wass, yella nunti leḥḥunt, almi d imiren, ur d-mlalent
d wayen bdant la ttcedhint.
Daɣ-neţţa,
yeɣli-d lmeɣreb, tenna-yas Faḍma:
— Ur nḥebbes
ara alamma nufa anda ara nsew.
S
nnig lɛica, mazal-itent la leḥḥunt. Xas aggur d ineggura-s, wer ɛad d-yeţţali,
lakin s tafat kan n yetran ɣer yejdi amellal ţwalint akken ilaq.
Yiwet
n teswiɛt, awḍent ɣer kra n tiɣilt akken n yeẓra, ḍillent-as, walint, - am tid
ara yeɣlin fell-as, ur bnint, - tibḥirt! Aṛemmuɛ n tzantin; ṭṭjuṛ nniḍen n mkul
ṣṣenf; leḥcic d azegzaw! Yernu, yewt-int-id ssyen am ubeḥri d asemmaḍ yeţraḥen
d aman! Akken wwḍent, kecment ɣer tlemmast n leǧnan, am wakken ara kecment lǧennet:
walint akka n wakka, rrent-d s lexbaṛ ulac ula d yiwen lɛebd. Teqqen Faḍma aɛudiw,
ɛeddint ddukklent ɣer wemkan i deg slant yekka-d ṣṣut uceṛcuṛ n waman.
Awḍent,
afent sin yemdunen akka, wa d tama n wa, mkul yiwen s lɛinṣer-is. S akin, segmi
ḥarent, yenɣa-tent fad, ɛnunt mkul yiwet yiwen, swant almi ṛwant.
Akken
d imi ten-id-yuɣal leɛqel, am tid ara d-yuɣal ula d ṛṛuḥ, teqqim Faḍma a la
teslufuy yak i teḥcicin d tjeǧigin-nni i yas-d-yezzin, teţţawi-tent s imi-s am
tin ara yebɣun a tent-tečč d lmakla. Taswiɛt tenṭeq ɣer Ɛicuca, tenna-yas:
Welleh,
imi ncedha aman, tura a tna ɛumen, meqqar ar d an neccucef!
Dɣa
ur tuṛǧa ara: imir-n kan tebda tefsi aggus tekkes leḥwayǧ-is.
Yeţţaɣ
lḥal, aɛeqqa yessawalen deg iciwi-s: teţţu-t: yeɣli-yas-d, ur t-twala, iṛuḥ
yegrareb ɣer daxel n wemdun. Ɛicuca ssyihin, agemmaḍ, twali-t-id, tessusem.
Tekkes leḥwayǧ-is ula d neţţat, ccucfent, uɣalent mkul yiwet deg umdun-is; almi
ɛyant, ffɣent-d, lsant, ṛuḥent-d ɣer wanda xtaṛent ad sɛeddint iḍ-nni.
Azekka-nni
diɣen ṣṣbeḥ zik, wejdent, ṛuḥent. Xas yelha wemkan-nni ǧǧant, iɛejb-itent,
walakin teẓra Faḍma, a ma ur telḥi d lebda ɣer s dat, ur tufi atmaten-is.
Leǧwahi
n uzizbu, yuɣ-itent lḥal lḥant taṣebḥit s lekmal: steɛfant talemmast uzal.
Akken d imi tekker diɣen Faḍma ad terkeb ɣef wuɛudiw, ad uɣalent diɣen ar
tikli, taki-d d yiman-is yeccarrew yak weksum-is deg iḍarren almi d aqerru, am
tin i ff ara d-ɣli tawwla deg yiwet n teswiɛt. Yerna, ur teẓri acuɣer, teɣli-d
fell-as lxelɛa i ss i tuɣal yak la teţţergigi. Ur tli lɣerḍ i yiman-is: teqleb ɣer
Ɛicuca: twali-ţţ ula d neţţat am tin yeqquren di ddehca, la ţţ-id-sskad, tceɛɛel-d
deg-s allen-is! Twali s akin Faḍma... Ɛicuca-nni yellan d taklit, d taṣeṭṭaft,...
di tuqqna n tiṭ la yeţţimlul weksum-is... yeţţimlul, yeţţimlul almi tuɣal yak
Ɛicuca, deg iḍarren almi d ifassen, almi d udem-is, irkel d tacebḥant, aksum-is
yak d amellal am win n tḥeṛṛit!
Lakin,
di ssebda tedhec di taklit-is ibeddlen ṣṣifa, ar teţţaki d yiman-is neţţat,
teţbeddil... tettibrik! Trefd-d ifassen-is: ḍhern-as d iṣeṭṭafen! Ma d udem-is,
ad as-tinid teţwali-t s yiman-is, tuki-yas: yuɣal d udem n taklit! Ziɣ-nni a Faḍma
teţfeṛṛiǧ, txelleɛ di Ɛicuca yuɣalen d tamellalt, a Ɛicuca, ar tetfeṛṛiǧ,
txelleɛ di ... lalla-s yuɣalen d taklit!
Akken
d imi tɛedda teswiɛt, am tid ara d-yakin, afent iman-nnsent akken uɣalent, d tideţţ,
mačči d tirga i yurgant. Ula d akken Faḍma ur ţ-yeffiɣ ara leɛqel, terra
iman-is amzun ur yelli wara, teqleb, teṭṭef deg walgam uɛudiw akken ara terkeb,
Teɛnu-ţţ-id Ɛicuca, tessemḥallq-as di txellalt ufus, tenna-yas:
— Aṛǧu
ziɣ cwiṭ, a... lalla. Wissen tura ahat... wi ara yrekben? Ma d taklit neɣ... d
lalla-s?
Tefhem
Faḍma, ur ţ-tnumer ara: tserreḥ i wɛudiw, twet tesferfed deg iciwi-s. Tayeḍ
twala-ţ, terna tenna-yas:
— Ha ha
ha! Aha ziɣ siwel-asen i baba-m d yemma-m zuzzu! Muqel ziɣ d acu ara m-d-inin?...
Dɣa,
ur terni ara Faḍma anadi: teẓra yuɣ-int lḥal acḥal i deg ur tedli ɣef wuɛeqqa
yessawalen: teẓra tefsi aggus mačči d yiwet n tikkelt, tekkes leḥwayeǧ-is, teccucef:
xas a t-tekkes deg wul-is: ar as-iṛuḥ. Ma d tuɣalin ɣer deffir, ad tnadi, ulayɣer...
ṛuḥ kemmini af-d tissegnit di lebḥer!
Dɣa
terna teɣli-yas yak cwiṭ-nnin tezmert i yas-d-yeqqimen: s ɣur Ṛebbi i yas-d-kka!
Deg yiwen n wass, f tikkelt, tuɣal d taklit, yerna iṛuḥ-as wayen akken i ss i nniqal
teţţemlaɛi d baba-s d yemma-s. Daɣ-neţţa tura d acu yas-d-yegran a t-teḍmeɛ neɣ
a t-tmenni? La dɣa, la dɣa, xas mazal ɣezzif lɛemṛ-is, anwa ul, anwa... udem i
ss ara tqabel ama d gma-s ama d imawlan-is ama d iḥbiben, s uqadum-nni-ines n taklit
yessexlaɛen s tebrek d teṣḍef?
Daɣ-neţţa,
tebded kan akken, tesskad di Ɛicuca, ur ţ-twala: twellsent wallen-is; ifassen-is
ɣlin; tigecrar-is d leɛḍam-is yak feclen; almi i ţţ-id-luɛa Ɛicuca, yuɣ lḥal ɣef
wuɛudiw, tenna-yas-d:
— Lḥu!
S
akin,... tin akken yellan zik d taklit terkeb, tezwar s s dat; Faḍma yuɣalen d
neţţat i d taklit ttebɛ-iţ deffir, la tleḥḥu teţmal.
Xas
ibeddel-asent Sidi Ṛebbi nnewl i weglim-nnsent deg yiwet n teswiɛt, wa lakin
ayen yeţţusemman n daxel, di ṛṛuḥ alamma d ul, alamma d lxaṭer d leɛqel, xas
ula d iɣsan d lǧehd, lḥaṣun, mazal-itent kan, am Faḍma am Ɛicuca, akken llant seg
wasmi i d-kkrent.
Daɣ-neţţa,
ur tɛeṭṭel ara Faḍma iɣelb-iţ leɛtab.
Asmi
d Ɛicuca i ileḥḥun ɣef wuḍaṛ, ur yeɛdil ara, ɛla xaṭer neţţat, deg wasmi i d-kker,
tennum ddeṛk, txeddem, debɣen iḍarren-is, qquren yeɣsan-is s lekmal, lḥaṣun,
almi tezmer ad teṣber i tikli d ɛeggu, ger cwiṭ d waṭas. Wamma Faḍma, deg wasmi
i d-kker, ala ayen telḥa kan di tɣerɣert, neɣ ayen teţţazzal asmi akken tettabaɛ
timecbibar.
D
ayen i ss i, ass-n, xas yuɣ-int lḥal akteṛ n ccehṛayen i deg la leḥḥunt di lxali,
neţţat mazal iḍarren-is d leɛḍam-is d ileqqaqen.
Daɣ-neţţa, akken d imi lḥant akken leǧwahi n tlata
neɣ d ṛebɛa sswayeɛ, Faḍma yuɣ-it lḥal zik i tebda aseqquder; taswiɛt, d ayen,
teḥbes, teɣli ɣef tgecrar, tuɣal teḍleq d tinnegnit, teqqen allen-is, am tin yeṭṭsen.
Twali-tt-id
Ɛicuca, tezzi-d ɣer-s s uɛudiw, taweḍ-d s nnig uqerruy-is, tenna-yas:
— D
acu-t akka kem-yuɣen? Kker!
Yuɣ
lḥal, segmi i d-bda tikli ɣef wuḍar, tessuter-as yagi ad as-tanef ad terkeb cwiṭ,
tugi Ɛicuca. Daɣ-neţţa imir-n, mi teɣli, ṭṭmeɛ yekks-as, ula d neţţat yeggumma
yimi-s a d-yenṭeq s wawal uḥellel. Tṣeḍḥa. Tṣeḍḥa deg yiman-is a neţţat ara yḥellelen
tinna akken teẓra d neţţat i d taklit-is. Tesmenyif ad temmet din. Telli-d kan
cwiṭ allen-is, am tid yemmuten ula d nutni, terra-yas-d:
— Ṛuḥ...
anf-iyi dagi!
Ɛicuca,
mačči d ul-is ur nebɣi ara ad yeǧǧ Faḍma dinna, temmet s akin neɣ tidir. Wa lakin...
teẓra di Faḍma-nni i tella tudert-is neţţat s yiman-is. Si zik, seg wussan
imezwura i deg kecment lxali i d-yeksa wul-is lmut n lalla-s. Lakin, tufa, a
lukan a ţ-teǧǧ neɣ a t-tneɣ, ar d lmut-is ula d neţţat. Teẓra a lukan, - am teswiɛt-nni,
- ad as-temmet, s lmut kan n yiman-is, ar d-gri weḥd-s; s akin, yeḍher lḥal, s
ani tebɣu tesked, ama ɣer s dat, ama ɣer deffir, ama ɣef zelmeḍ, ama ɣef yeffus,
ɣer wanda qeḍɛent wallen... ala lxali! Ala lxali-nni i deg ur teẓri s ani ara
terr neɣ s ani tteddu. Teẓra lḥaṣun a lemmer ad temmet Faḍma, ur tezmir ad ternu
yiwen n wass s deffir-s. D ayen i ss i ur tezmir ara a ţ-teǧǧ.
Walakin,
ula d akken, yella ddwa. Ters-d ɣer lqaɛa, teddem-d ayeddid, s akin tessureg-d
aman ɣer tdakemt ufus-is, teṭruccu yis-sen Faḍma s aqadum. Terna, tefka-yas
teswa; almi i ţ-twala teqqim-d ɣef yiman-is, tebda tseffeḍ deg wudem-nni-ines yeţberriqen
ɣer yiṭij s tebrek. Tenna-yas diɣen:
— Kker!
Tekker.
Di ssyen kan tebdu tikli. Teẓra ay aɛudiw, ala ayen i t-terkeb. Ternu Ɛicuca tuɣal
s amkan-is ɣef tbarda: uɣalent diɣen, ta deffir ta, a la leḥḥunt.
Igad
d-yeţţawin tamacahuţ-agi qqaren ass-nni kan dɣa i d mazal yiwen n wass ad mden
telt-cchuṛ i deg bdant tikli di lxali...
Deg
umkan-nni i deg teɣli Faḍma, tuɣal tekkr-d; tura diɣen d ddeqs i d-lḥant. Iṭij
akken kan yeɣli.
Lemmer
d lebɣi, tura kan i d taswiɛt i tikli. Walakin tfukk Faḍma, d ayen. Yeţţili
wanda ur izemmer ara bnadem ad yexdem s nnig lmeǧhud-is, akken yebɣu yessɣer
ul-is.
Tuɣal
diɣen d neţţat i igran ɣer deffir. Ɛicuca, f uɛudiw, akka akka a d-qleb ɣer-s,
teţɛassa-ţ limmer anda teţɣimi. Teţwali-ţ s akin, mi ţ-yebda ɛeggu, nniqal teţmal
kan, treffed iḍarren-is s tmara, am wid ẓẓayen bezzaf, di zzeg-s ɣer da tuɣal tɣelli.
Lakin tewhem Ɛicuca mi ara ţ-twali din din kan a d-kker: ad teɣli ɣef tgecrar,
taggara ad as-teḍher temmuger s ifassen-is, am win ara yelḥun ɣef ṛebɛa...
alamma tesbedd-d diɣen iman-is; twali-ţ s akin la ţ-id-ttabaɛ teţleɣway, am tin
isekṛen. Iḍaṛren-is, wissen amek almi, jerḥen yak, uɣalen yak d idammen...
Yiwet
n tikkelt, teɣli diɣen akken, tṛuḥ akken ara d-kker, lameɛna teqqim akken ɣef tgecrar,
teqqur akken di ddehca: tawi kan afus-is ɣer umeẓẓuɣ-is am tin ara yesmeḥsisen
i kra. Twali Ɛicuca texdem am neţţat, almi ula d aɛudiw, am win ara yedduqqsen,
yeḥbes, yessebded imeẓẓuɣen-is s igenni. S akin, qqiment akken la ttemyeskaden
Faḍma d Ɛicuca, lameɛna s wallen kan, ta teqqar i ta: i kemm, tesliḍ?...
Uṛǧant
akken cwiṭ kan akka, almi... abrid-agi slant s tideţţ, yerna ɛeqlent-ţ: d
aseglef, d aseglef n weqjun! D aseglef n weqjun! D aqjun i la yesseglafen!
Wissen, lemmer slint i taɣect n wergaz neɣ n tmeṭṭut, ma ad feṛḥent akteṛ neɣ
ala? Lakin, ɣur-sent lḥeqq, ẓrant ar anda yella weqjun, ar yella d lɛebd.
Tekkr-d
Faḍma, tebda la tessikid akka n wakka. Ɛicuca akken nniḍen. A ta iɛiwed-d
weqjun aseglef, yerna simmal yeţqerrib-d ṣṣut-is.
Ttbeɛ
Faḍma dɣa d ansi i d-yekka; twali, dihin dihin ɣer lǧiha n lɣerb, ţqarib ɣer wanda
nneqḍaɛen igenni d lqaɛa, am uɛecciw, neɣ am utemmu, ula d ddexxan la d-iteffeɣ
seg-s. Twali-t s akin ula d Ɛicuca. Sakin, am tin irekben, am Faḍma ɣef wuḍar,
ad as-tiniḍ almi d ass-n kan ay bdant tikli. Ṭṭfent nnican d aɛecciw-nni, la leḥḥunt
ɣer-s.
Lakin,
akken bɣunt lḥant, aɛecciw-nni yetban-asent-d kan dihin dihin, mazal yebɛed. Yeɣli-d
lmeɣṛeb, mazal la leḥḥunt, mazal aɛecciw yebɛed. Walakin, ulac uɣilif: yekkes-asent
lxuf, yekks-asent ula d ɛeggu mi walant, dɣa ɣer dinna, tceɛɛel tmess!
Taswiɛt,
almi diɣen yedduqqes uɛudiw, yebded, nunti xelɛent: s dat-sent akka, s ɛecṛa
leqdami, la d-yesseglaf deg-sent weqjun; argaz d tama-s la s-yeqqar, s teqbaylit:
Susem ay afuḥan! Ečč aqerruy-ik!
Dɣa,
Faḍma, d ayen i wumi tezmer. Taki s lɛeql-is la ytezzi, itezzi; taggara-ya, teɣli,
teṣreɛ...
Ɛicuca
ur d-wjiɛ ara di faḍma d-yeɣlin. Akken kan d imi tesla i tmeslayt i ss i yenṭeq
wergaz ɣer weqjun-is, dɣa am tin ara d-yuɣalen si lmut! Tenna-yas:
— Annaɣ,
a sidi, ihi, ula d kečč...
Argaz,
ula d neţţa, mi yas-yesla, yernu iqeddem-d ɣer-sent, iwali llebsa-nsent, la tin
irekben la taklit nni yeɣlin: d timḥermin n westaw! D timḥermin akken tent-qqnent
i yqerra-nnsent... almi ula d aggus... lḥaṣun, yedhec. Yenna-yas:
— D
acu-kent a tameṭṭut? Ansi-kent? Ansi d-kkamt?
Tebdu teḥku-yas
Ɛicuca:
— Iɛerq-aɣ
webrid... Ur neẓri s ani i nteddu: acḥal ayagi nunti d tikli...
Simmal
argaz teţţawi-t lwehma. Taggara, yenna-yas:
— Tura,
mačči dagi...
Ar wembeɛd, mi wwḍent ɣer dihin, yuɣal yenna-yas:
— I taklit-agi?
Tenna-yas:
— D taklit-iw.
Anf-as i tmeɛfunt! Ulayɣer tesɛeţţbeḍ iman-ik fell-as, tmeɛgazut: tugi ad telḥu...
Iṛuḥ ɣer
Faḍma, irefd-iţţ-id ger ifassen-is am llufan, isers-iţ ɣef tbarda, s dat Ɛicuca,
yenna-yas:
— Ṭṭf-iţţ-in
akken alamma d aɛecciw, tura yeqreb lḥal...
Yezzwer
aɛudiw s dat-s, aqjun ula d neţţa ɣer s dat yak la yeţţazzal, yesseglaf, am win
ara sen-yemmalen abrid, Awḍen ɣer uɛecciw, twali Ɛicuca tarbaɛt n yergazen nniḍen
la d-sskaden deg-sen, ţṛajun-ten. Weqbel ad awḍen yak ɣer tewwurt, ilaɛi-ten
win akken d tid yewwin, yenna-yasen:
— Niɣ nniɣ-awen:
aqjun ur yeskiddib ara: a ttad ɣer-wen, d snat n tilawin... yerna...
Yekker
ad asen-yini: yerna d tiqbayliyin! lakin ur as-unifen ara widak: fehmen, ala s wallen-nnsen.
S akin ɛnun-tent-id: wa yessers-d Faḍma mazal d-nuki, wiyiḍ llhan d Ɛicuca:
mkul wa d akken ara ţţ-id-yessers neɣ ara s-yeṭṭef afus.
Almi
i tent-skecmen i snat ɣer daxel n wayen akken i wumi yasen-tesla Ɛicuca la s-qqaren
axxam, neţţat dɣa, weqmen-as amkan ɣer lkanun, teqqim; Faḍma, tenna-yasen Ɛicuca:
— Ulayɣer
i ţ-teǧǧem dagi a ken-tesfuḥ, teqjunt!
Lakin
dɣa d win akken d-yeddan yid-sent ur as-yuɣ ara awal. Yuɣ lḥal “axxam”-nni meqqer mačči d kra, daɣ-neţţa
bḍan-t ɣef sin, nnefṣ nniḍen ḍhern-as i Ɛicuca qqnen deg-s ileɣman. Iɛeddi
wergaz yesɣim Faḍma ɣer d tama n tewwurt n nnefṣ-nni yeţţusemman d adaynin,
lakin di lḥedd n tɣerɣert. Yeddem ṣṣḍel n waman, yesbezg-as yak udem-is d wunyir-is,
yernu yefka-yas teswa.
Tinna
telli-dd allen-is. Tamezwarut kan mi d-rra s lexbaṛ, tɣawel ɣer tmeḥremt uqerruy-is,
tẓemḍ-iţ, teṣṣubb-iţţ-id ɣef wenyir, akken ur d-yeṭṭahhar ara ula d yiwen wanẓad
ucebbub-is: di ssyen, tawi ifassen-is i sin ɣef wudem-is, am tin yebɣan ad teffer.
Di
ssyen akin, deg win akken i yas-yefkan teswa, tecfa fell-as, terfed allen-is ɣer
tɣerɣert: acḥal n yergazen nniḍen... Twali-ten, tesl-asen, la dɣa, yiwet n tmeslayt-nnsen,
am umezwaru-nni... d tameslayt-nni iheddeṛ baba-s! D tameslayt-nni theddeṛ
neţţat deg wasmi d-kker! Tsell-asen mi a la heddṛen d Ɛicuca: icebba-yas Ṛebbi,
ama di lheddṛa, almi ula di ṣṣifa-nnsen akken llan, s acu i deg ten-teɛqel...
Di
sebda tesskad akken deg-sen yak, lɛeql-is la yxeddem, yuɣ lḥal winna d-yellhan
yid-s yesteqsa-ţ ma yella kra tebɣa, ma telluẓ: neţţat thuzz kan aqerruy-is am
win yennan ala. Dɣa, yeǧǧ-int akken, iṛuḥ yeqqim d wiyiḍ, zzin-as i Ɛicuca la sen-d-iḥekkun.
Akken
d imi d-rra s lexbaṛ Faḍma nnejmaɛen-d ɣer lkanun akken llan, tḥesb-iten: taf:
seţţa! Yuɣ lḥal, d ayen, yekkes ccekk deg wul-is: ar d widak-nni i ɣef teţnadi!
Ar d atmaten-is! Daɣ-neţţa, ifassen-is dayem ɣummen udem-is, tebra i wqerruy-is,
teţru deg wul-is:
— Annaɣ,
a Sidi Ṛebbi, i wayeḍ anda yella?... Lakin, ad as-tiniḍ yesla-d i wul-is, ineṭq-d
winna yeţbanen d ameqran deg-sen, iluɛa-d wiyiḍ:
— Amcum-nni
diɣen a ta yɛeṭṭel-n! A ţţan tɛedda lɛica, wer ɛad d-yewwiḍ!
Yerra-yas-d
yiwen deg-sen s teḍṣa:
— A
wlidi, amzun ur tessinḍ ara Sseɛdi! Niɣ teẓriḍ neţţa akka i d tannumi-s: iḥemmel
ad yelḥu i tziri...
S
akin d ayen: xas aṭas i teɛteb, xas jerḥen iḍarren-is, xas tewweḍ lmut, xas...
tuɣal d taklit, lakin ulac uɣilif: ulac wi irebḥen, ulac wi ifeṛḥen am Faḍma,
imi kan tesla i yisem n Sseɛdi!
Rnun
akka cwiṭ, nniqal bdan la s-qqaren: An nečč imensi, ad as-neǧǧ ayla-s!... almi
slen la d-ţ-qerrib taɣect teţdekkiṛ. Taswiɛt nniḍen diɣen tuɣal tessusem... a ta
ikecm-d welɣem d amezwaru, iɛeddi s dat Faḍma s adaynin, yernu-d Sseɛdi:
— Wa...
ms-lxiṛ fell-...
Yuɣal
deg wawal: yebded, yessusem, yecɛel allen-is di Ɛicuca. Twali-t Faḍma. Neţţa mazal
i yas-igir tamawt: yedhec kan di tmeṭṭut yeqqimen d watmaten-is. Twali-t s akin,
tečč-it s wallen, tɛeql-it: d neţţa, d Sseɛdi! Xas yeswehm-iţ cwiṭ s teɣzi ɣezzif
mačči d kra, xas iḍehr-as wudem-is d aberkan deg yiṭij, lakin d neţţa! Ad as-tinid
iḍelli kan i t-teẓra: d allen-nni-ines tizegzawin am tidak-is neţţat; d acebbub-nni-ines
awraɣ, lakin, ɣur-s neţţa, d aberkan d imukan, seg yiṭij diɣen; d taqemmuct-nni
tamecṭuḥt i ff i s-tḥekku Mma ɛzuzzu, teqqar-as: Niɣ akka a yemma? Niɣ, d taqcict
ara d-sɛuḍ?... Ma belḥaṛa tura, tbanen-d ɣef tcenfirt-is kra n wanẓaden iwraɣen...
Iɛeddi
s akin yeqqim. Almi i sen-yenna umeqran:
— Fekt-as
imensi i taklit, d wamek d-yezzi ɣer-s, ula d neţţa, isekd-d ɣer wanda teqqim.
Lakin takwaţ i deg ţ-yuɣ lḥal tḍullem, ternuḍ udem-is neţţat d aberkan, daɣ-neţţa
yezzi-d kan cwiṭ aqerruy-is ɣer-s, iwala-ţ ur ţ-iwala, yuɣal ɣer lheddṛa neţţa
d watmaten-is.
S
akin neţţa la sen-d-iḥekku ɣef yigelman yewwi, acḥal i ten-yezzenz, deg-dewwaṛ
flani,... wwin-d azal.
Tefhem
Faḍma ziɣ d kra n wussan i deg t-yuɣ lḥal iṛuḥ, almi d ass-n i d-yusa. Nutni,
di sebda tetten, ɛawedn-as taqsiṭ n tmeṭṭut d taklit-is i yasen-d-yeɣlin di tlemmast
n lxali ur bnin fell-asent.
Akken
d imi ččan, fukken imensi, yeţţaɣ-iten lḥal yak myefhamen: Ɛicuca, xas ula d
neţţat teɛqel imdanen ala ɣef wakken kan i yas-d-ḥekku Faḍma deg ubrid, xas tefhem
ula d Faḍma-nni teɛqel atmaten-is, lakin teẓra ar akken i s-yehwa ad tehdeṛ.
Tessen Faḍma, teẓra-ţ d tin ara yessetmenyifen ad temmet, ad teţwagzem cwiṭ cwiṭ
wala a dd-ini tideţţ i watmaten-is s uqadum-nni-ines aseṭṭaf. Di ssyen akin, ad
asen tini i sebɛa yergazen-nni: nekk d weltma-t-wen,... mačči d taɛeggunt!
Teẓra
iman-is, xas yuɣal weksum-is d amellal, llant aṭas n temsal nniḍen ur neskiddib
ara: tamezwarut yak d idammen, tasa, d wul; tin ɣer-s, tesked iman-is yagi di
lemri, tufa... icenfiren-is mazal-iten kan d ibaṭaḥen, nneqlaben yiwen d
akessar wayeḍ d asawen; inezr-is, d ulac-nni n zik dayem; ma d acebbub-is, la dɣa,
d isɣaren-nni, d akerṭeṭṭi-nni kan n tẓazzant, almi t-teffer ula d neţţat am wakken
teffer Faḍma winn-is. Ala, ulamek asen-tini: d weltma-t-wen.
Daɣ-neţţa
tesl-as Faḍma di tekwaţ-is la sen-d-ḥekku d acu n tmacahuţ-nni yak “d yelli-s n
lqayed... ” trewl-d,... bɣan a ţ-nɣen... Iɛerq-asent webrid
neţţat d taklit-is... Lḥaṣun, almi i yasen-terra ulawen d aman!
Akken
d imi tfukk leḥkayat, ihedṛ-as-d winna akken i wumi tesla qqaren-as wiyiḍ
dadda, yenna-yas:
— Tura a
weltma, aḥlil: ad yili Ṛebbi yid-m; lakin ɣur-kent zzheṛ imi d-ɛeddamt ssyagi
tufamt-aɣ-d.
Nekni,
la teţwaliḍ deg-neɣ, di sebɛa yid-neɣ d atmaten. Daɣ-neţţa, ur tesɛiḍ ara
tagadeḍ neɣ ara tkukruḍ yid-neɣ. Xas jeɛɛel-aɣ am watmaten-im. Taqsiṭ i ss i yaɣ-yekteb
Ṛebbi an nɛic di tmurt-agi mačči d ayen ara m-neḥku. Wa lakin, n wayen i kent-yecban,
la kemm la taklit-im, ur yelli wara kent-ixaṣṣen. Tin ɣer-s, tikli, di ssyagi
akin, ur tesɛimt s ani ara ternumt: lxali yellan ɣer s dat yeɣleb win n-teǧǧamt
ɣer deffir. D ayen i ss i ihi an neḥmed Sidi Ṛebbi: kennemti, imi d-mlalemt
yid-neɣ, nekni, imi yaɣ-kent-id-yefka; ahat ad aɣ-tṣelḥemt, ya lukan ala i lemwansa.
Terr-as
Ɛicuca:
— Ala, a
sidi, mačči i lemwansa kan: nekenti d tilawin, d ulabudd an nesɛu i deg ara ken-nɛiwen
deg uxxam: lxeṛsum d lqut, ahat ad tebɣum ad awen-t-niwleɣ; tegra-d... tihin,
ahat... a wer taweḍ ma d ara tečč kan ad teqqim! Tabeɛ, d nekk ara d-yellhin
yid-s. Yerna, imi tesɛam ileɣman, ma ur tesɛi ara ccɣel deg uxxam, ad teţṛuḥ a
ten-tkess.
Ḍḥun-d
ula d nutni d ayen i ɣef tnadin: daɣ-neţţa mṣadan yak.
Lawan
n yiḍes, kkren akken llan, nnan-as i Ɛicuca:
— Nekni
tabeɛ nuɣ tannumi neggan beṛṛa. Ddmen ayen i sen-ilaqen n lqecc, ffɣen, ǧǧen-tent
weḥḥed-sent. Tɛeddi Ɛicuca tessu-d i yiman-is, tenna-yas i Faḍma:
— Niɣ
tfehmeḍ kemmini dɣa kcem kan s adaynin ad teṭṭseḍ: tabeɛ din i d amkan-im deg
wass-a.
Tekcem
Faḍma ɣer daxel n udaynin, tnuda almi d lqern nniḍen, akin i sebɛa ileɣman-nni,
taf cwiṭ n bemkan, dɣa, akken kan ara ţ-yawi mi ara teṭṭes. Terfed akka n wakka
cwiṭ n wedles, neɣ ma d alim, d tama ileɣman, tweqm-it ɣer lqaɛa am usu, terna
adɣaɣ d asummet, tɛedda teṭṭes.
Azekka-nni
ṣṣbeḥ, tafeǧrit, la s-d-ssawal Ɛicuca: Kker:
Tekker
Faḍma, lakin, mi yasent-d-yesla, a ta ikecm-d Sseɛdi, yenna-yas i Ɛicuca:
—
Assagi- ilaq ad as-mleɣ amek ara tberru d wamek ara tteqqen ileɣman: di ssyen,
ad dduɣ yid-s ad as-mleɣ diɣen anda ara ten-tkess. Ma d kemmini, tura ma yehwa-yam
xas ṭṭes: mazal lḥal. Ma d nekni, aql-aɣ a nṛuḥ irkel ɣer ṣṣyada. Imi telliḍ
kemm deg wexxam, ur nesɛi ara nagad.
Yekcem
s akin s adaynin. Yesked akka n wakka ad iwali taklit; almi i yas-teḍher di teɣmert-inna
akin la teţɣawal tzemmeḍ timeḥremt uqerruy-is, teţwenniɛ agusis: yuɣ lḥal
tesla-yas, yerna teɛqel taɣect n Sseɛdi, mi yas-yenna “ad as-mleɣ”. Daɣ-neţţa iɣawel-d
ɣer-s, allen-is di lqaɛa, tenna-yas:
— Ṣbaḥ-lxiṛ...
a... sidi... Yenna-yas:
— Ṣbaḥ-lxiṛ...
Isem-im? Tenna-yas:
— Faḍma.
— Faḍma?...
Yebded
akken cwiṭ, yessusem. Lḥal mazal yeḍḍullem cwiṭ, daɣ-neţţa, xas myeskaden, wa
ur yeţwali udem n wayeḍ akken ilaq i wakken ara s-d-yerr s lexbaṛ ma yella kra
yembawlen deg-s. Almi d taswiɛt yenna-yas:
— Muqel
tura amek ara txeddmeḍ.
Yesneɛt-as
s akin yak amek ara tettcuddu, ara tefsi tiyersiwin n rrbug; di ssyen, yessufeɣ-d
ileɣman, yuṛǧa-ţ almi yas-d-fka Ɛicuca uraw n warkul d sin itemṛiwen, terna tenna-yas-d:
— A tan
weɛwin-im: lameɛna d win i d lqut-im n wass kamel: ulayɣer d-ṛuḥeḍ s axxam
alamma d tameddit kan mi ara d-nehṛeḍ.
Zzewren
ileɣman s dat-sen, ṛuḥen ddukklen. Lḥan akken almi iṛuḥ yuli wass. Sseɛdi iluɛa-ţ
meṛtayen neɣ tlata kan, mi ţ-yeţweṣṣi yerna yekks-as lxuf: ur yelli wara tt-id-ilaɛjen
anda ara teks, neɣ wara tagad.
Awḍen
ɣer kra n cwiṭ idurar akken, deg-sen kra iɣuraf n wedles d umezzir. Yenna-yas:
— A tan ɣer-m.
Tameddit, niɣ tecfiḍ ɣef webrid?
Tenna-yas:
— Anɛam,
a sidi, yirbeḥ.
Yeǧǧ-iţţ-in
din. Neţţa yuɣal-d ɣer watmaten-is.
Refden
aɛwin, ddukklen di sebɛa yid-sen, ṭṭfen abrid nniḍen, ṛuḥen ula d nutni.
Di
tṣebḥit-nni, tebdu Faḍma ussan-nni i s-yekteb Sidi Ṛebbi a ten-tesɛeddi d taklit,
d tameksawt n watmaten-is d Ɛicuca.
Di
tyessawt-nni ileɣman, taf teţwet akteṛ n zik lameɛna, si lǧiha nniḍen, tennejbaṛ.
Teţwet: yennerna-yas lhemm asmi tuɣal Ɛicuca teţţak-iţ ɣer tyessawt di lefjer
alamma d iḍ, i laẓ d ḥafi d ɛeryan i ss i, ṣṣbeḥ, ad teţţergigi deg usemmiḍ,
deg uzal iḥerrq-it yiṭij, yerna, i ss i tesḥessay aṭas i ddell-nni i deg tella
d lḥeqra-nni teţwaḥqer am teqjunt; d atmaten-nni ines, d Sseɛdi-nni, i d wu
tecrek axxam, i yas-iheddṛen, i ţ-yeţwalin, lakin ur as-d-newwi s lexbar: d Sseɛdi-nni
i yas-yeqqaren i yemma-s: Awi yesɛan wletma-s: ad as-geɣ isem Faḍma! Yeskaden
di weltma-s-nni, di Faḍma-nni, mi ara tteţţ teggan deg udaynin neţţat d ileɣman, ur yeẓri. Ur
yeẓri... d ayen iḍehren lakin neţţat teẓra. Dɣa d ayen i ss i ayen ara ţrun i sebɛa
yid-sen limmer di ɛlimen, teţru-t neţţat weḥd-s.
Nutni
ur ţ-ẓrin ara; neţţat si tekwaţ-is daxel n leɣbar ileɣman, teţwali-ten-id: teẓra-ten...
d arraw n yemma ɛzuzzu. Lakin tsell-asen-d kan mi ara heddṛen d Ɛicuca ɣer lkanun,
ur tezmir ad tenṭeq ɣer-sen. Ad teggar s akin aqerruy-is di tgecrar-is, ad tɣeẓẓ
ticenfirin-is alamma ţţakent-d idammen, akken ara s-ţţuɣalen imeṭṭawen ɣer daxel,
limmer ad as-d-slen...
Leɛtab,
laẓ, asemmiḍ, weɛṛit, d tideţţ, ɣef teqcict ur iḥuz leɛmeṛ ula d asennan; ɣef Faḍma
yeţwaḥedren deg wasmi i d-kker am mummu n tiṭ. Lakin, asmi tɛuhed Ṛebbi ar d-taweḍ
d atmaten-is ula ɣer lqern n ddunnit i tebna ad teɛteb, ad tlaẓ. Lameɛna, i ɣef
ur tebni ara, d akken ţ-yessaweḍ Sidi Ṛebbi: ar ttaf d atmaten-is, ar ten-teɛqel,
ar ttili yid-sen, lakin, ar ţ-yaɣ lḥal neţţat d taklit, ur tezmir ad tesseḍher
iman-is ɣer-sen...
Si
lǧiha nniḍen, tennejbaṛ cwiṭ dɣa s tyessawt-nni diɣen i ss i tesserwal iman-is,
teţţaf cwiṭ n ddwa di tɣimit-nni n weḥd-s, ala neţţat d ileɣman. Treggel,
akken, la dɣa, aṭas aṭas, i Ɛicuca i yasen-yeqqaren i watmaten-is: Aneft-as i taklit:
a d-llhiɣ yid-s d nekk! D nekk i yas-yessnen! Almi daɣ-neţţa, d lebda tdebbɣ-iţ,
tjerrḥ-iţ ama deg uksum, ama, la dɣa, deg wul. Ad as-tinid am tin ibeqqun ad terr
di Faḍma yuɣalen d taklit ţţaṛ n wayenni yak tesɛedda zik neţţat d taklit.
Tarewla
i yas-treggel s uqeggel-nni teţqeggil s ileɣman di lexla, ula d Ɛicuca teẓra-t,
lakin s nnig lebɣi-s. Yiwen n wass, teɛna-ţ diɣen ṣṣbeḥ zik ɣer wanda teggan,
deg udaynin, deg-s akken ara ţ-tessaki s uhuccu d rrkul, deg-s, la dɣa, akken
ara tessefṛeḥ allen-is s leɣbar d liḥala-nni i deg ara ţ-taf. Lakin, ass-n,
akken d imi tewweḍ ɣer-s, tebded, tedhec: Faḍma teṭṭes, di tnafa-nni
taneggarut; teɣli-yas tmeḥremt uqerru, s akin imezran-is s lekmal fsin, ḍelqen,
ɣummen-ţ almi d tammast. S akin, twali Ɛicuca: aqadum n Faḍma yeɛdel d ṭṭlam;
lakin, segmi telli tqemmuct-is cwiṭ, ṭṭaharent-d kra n tuɣmas-is, d timellalin
am wedfel. Acebbub yezzi-yas-d yak, yedl-iţ yak ssya d ssya, d awraɣ, yeţţemceɛɛal,
yeţberriq am ddheb. S akin Ɛicuca texleɛ: texleɛ di Faḍma leɛmeṛ teẓri akken;
texleɛ la dɣa, yerna tsekd-d ɣer deffir, mi tugad lemmer wi ţţ-id-yeţţafn akken
deg watmaten-is.
Daɣ-neţţa
deg wass-n, temla-yas qbel i Faḍma akken ara tteqqen i wqerruy-is alamma d imeẓẓuɣen;
di ssyen, tufa axiṛ-as a ţ-tettellif d atlaf ass kamel ɣer tyessawt; tameddit,
s akin, mi d-kcem, tin-asen i yergazen:
— Aneft-as
i tfuḥant ad teɛnu amkan-is deg udaynin limmer a ken-tessemɛuq!
Ussan
imezwura, nniqal, am yimeqranen am Ssɛedi s yiman-is, la dɣa, bɣan ad xalfen
Ɛicuca, ɛerḍen Faḍma ɣer tɣimit yid-sen d lmakla deg yiwet n teṛbut; wten ula d
akken ara s-weqmen amkan nniḍen i yiḍes: lakin, yeḍḥa-d d neţţat s yiman-is i yugin:
almi d ulamek i ţ-ḥerṣen akteṛ.
Tabeɛ,
ula d nutni, d tarewla i yasen-treggel; tufa akkenni ijebṛ-iţ Sidi Ṛebbi meqqar
imi, ala neţţat d ileɣman, ad teţru annect i yas-yehwan neɣ ad tehddeṛ akken i
ţ-yeɛǧeb.
Yak,
la dɣa, sebɛa ileɣman-nni, mkul yiwen deg-sen n yiwen deg watmaten-is. Asmi
ten-tessen, tferreq gar-asen, tuɣal teţlaɛi-ten, theddṛ-as i mkul yiwen deg-sen
am wakken ara theddeṛ i bab-is. D lemtel, ad tejgugel i wemgerḍ n win n Sseɛdi,
ad as-teqqar: Ah ya ay amcum, teqqareḍ-as i Mma ɛzuzzu: a wi yesɛan weltma-s!
Ass aneggaru wwḍeɣ-k-id ɣer dagi ur iyi-teɛqilḍ ara! S akin, ad as-tserreḥ... Allen-is
ad bdunt ssurugent...
Yeţţaɣ
lḥal, a win tessneḍ ar d ak-yessin, ya lukan d alɣem. Daɣ-neţţa, - la dɣa deg
yiḍ deg wass ur ten-teţfaṛaq,- awḍen ileɣman nni almi ula d nutni ssnen Faḍma,
Uɣen yid-s tannumi, ssnen taɣect-is, ɛeqqlen-ţ, smeḥsisn-as, fehhemn-as... Ay atmaten!
fehhemn-as .... Am wakken ifehhem lɛebd i wayeḍ; ma belḥara nutni ur neṭṭeqn
ara! Ɛla xaṭer... d imeslayen nni i d-qqar Faḍma, mi ara teţɣenni teţru, i yasen-ikeččmen
s iqerra-nnsen, neɣ d lemɛanda kan i tɛanaden ɣer-s s wallen-nnsen, mi ara d-ssurugen
akken timeqwa ula d nutni am wid yeţrun? Wissen?...
Yiwen
n wass, tameddit, ileɣman a la kessen. Iṭij iṛuḥ yeɣli: nnefṣ-is yebleɛ, dihin,
ddaw tmurt mazal kan yeţban-d nnefṣ-is nniḍen d azeggaɣ. Tebded Faḍma la
tesskad deg-s, am tin yebɣan ad teḥḍer i mi ara ykemmel. Yettaɣ lḥal dɣa, ar ɣer
lǧiha-nni i yas-yettcebbi Ṛebbi tella “tmurt” d wexxam d Mma ɛzuzzu. Taswiɛt,
taf iman-is akken wez̧z̧ilet, tɛeddi tali ɣef kra n teẓruţ dinna d tama-s; s akin,
am wasmi akken tebda ttedkiṛ s dat lɣar, tebdu diɣen d aneznez, s leɛqel s leɛqel,
s taɣect-is kan, imi-s yeggumma ad yelli. Cwiṭ akka diɣen, iṭij, d ayen, iṛuḥ yeɣba;
tuɣal teţɣenni teţţawi-dd imeslayen, ur banen d asefru neɣ d akken i yas-ten-id
yeqqar wul-is. Teţɣenni, teţru, tin-as:
Aɛlay,
aɛlay, a ta---ẓruţ, a ta---ẓruţ:
Ad
waliɣ tamurt n baba d yemma, d yemma...
Taklit
tuɣal, i wexxam, nekk i ...lexla...
Ileɣman,
ar segmi tebda almi tessusem, nutni sskaden-ţ-id ţrun. Akken d imi tessusem,
tesfeḍ allen-is, tqelb-d ɣer-sen, ḍhern-as s akin di seţţa yid-sen refden imegraḍ-nnsen
ɣer-s, la ţ-teţţen s wallen, ţrun am leɛwanṣer. Ala yiwen, wis sebɛa, i yebran
i wqerruy-is, yellha kan d tyessawt. Truḥ tṣubb ɣur-sen, teɛnu-ten yiwen yiwen,
la ten-tessudun, tetḥellil-iten am tin yettṣebbiren llufanat.
Deg
wass-n, tuɣal-as teẓruţ-nni i Faḍma am lɣerb i ɣer i s-yettcebbi Ṛebbi tella
tmurt. Taɣ yid-s tannumi, almi tewweḍ akken ţ-tettcedhi, teţmenni-ţ deg-mi ara s
teṭṭixxer alamma d ṣṣbeḥ mi ara d-teddu tfeṛṛḥ-d ɣer-s. Akkenni aṭas, mkull ass,
mi d-wweḍ kan, ad tali fell-as, ad teţlaɛi ssyen, ad tbedder ssyen, i baba-s d yemma-s,
dɣa yuɣal yettcedhi lxaṭr-is, teẓruţ-nni s yiman-is, am wakken tettcedhi
imawlan-nni-ines. Neţţat, la dɣa, yak d ayen iḍehren, mkull ass tseɛɛu i ss ara
tcetki i Mma ɛzuzzu si teẓruţ-is; mkul ṣṣbeḥ, tessawaḍ-as-d ul-is yeččuṛ,
yeţţengay d idammen, ama di Ɛicuca ţţ-ihellken simmal akteṛ, tɣerrem deg-s deg
udaynin ayen i yas-teţţensar deg wass, ama deg watmaten-nni-ines i deg teţwali,
ur tezmir ad asen-tini awal. Daɣ-neţţa, ad taweḍ kan, ad tali ɣef teẓruţ, ad tebdu
leɣna d imeṭṭawen:
Aɛlay,
aɛlay a ta---ẓruţ, a ta---ẓruţ...
Lakin,
ur d-wwi ara s lexbaṛ ay ileɣman ur nkess ara, ar d-ḍeɛfen: ɛla xaṭer, deg wass
amezwaru, seţţa ileɣman-nni iseɛdiyen, mkull ass, segmi ara tebda leɣna d imeṭṭawen,
alamma tessusem, tikwal d tameddit, yella nutni ur tnalen taḥcict: ttebdaden
kan, sskadent, smeḥsisen-as, ţrun, am neţţat: ma d ay yella laẓ d imeṭṭawen sseɣlayen
aksum n lɛebd, a d-yelfu d akken ara xedmen ula i welɣem.
Daɣ-neţţa,
asmi sɛeddan akken d ddeqs di liḥala-nni, yiwen n wass wwḍen akken bdan ṭṭahaṛen-d
yeɣsan-nnsen.
Yuɣ
lḥal, yiwen n wass ddukklen Sseɛdi neţţa d yiwen gma-s ameqran, ṛekben ileɣman-nnsen,
ṛuḥen s acu ara d-qḍun s lebɛed. Awḍen deg ubrid, la leḥḥun, taswiɛt yegr-as
tamawt i welɣem n dadda-s ileḥḥun s dat-s, yaf-it yeṛwa, yeǧhed, iqewwa, lḥaṣun,
akken ilaq. Di ssyen, yesked ɣer win yerkeb neţţa, iḍehṛ-as,- almi d ass-n i yas-yuki,-
d ameḍɛafu almi ifukk.
Yenṭeq Sseɛdi
ɣer dadda-s, yenna-yas:
— A
dadda, muqel kan akka a mxallafen di tawant ileɣman-agi-nneɣ nekk id-k!
Winna
iǧeɛɛel d anecṛeḥ, yerra-yas-d s teḍṣa:
— Ah... ɛla
xaṭer wagi-inu d irden i yas-teţţak taklit! Yenna-yas Sseɛdi:
— Ala,
mačči d irden, lameɛna, welleh, ar mxallfen!
Iɛawed-as-d
diɣen dadda-s, ileḥḥu yettṣaḍsa:
— Ala, iḥeqqa,
mačči d irden: ahat yeṛwa welɣem-agi imi... d aɛeẓẓug! ha! ha! ha!...
Yemmekti-d
s akin Sseɛdi: d tideţţ, alɣem-nni n dadda-s d aɛeẓẓug. D tideţţ,... wa lakin...
amek almi?...
Yecɣel
lxaṭr-is s temsalt kra n teswiɛt akken, taggara-ya yellha d wayen nniḍen. Wa lakin
teqqim-as akken ɣef wul.
Almi
d asmi i dd-uɣalen, segmi deg yiḍ i dd-usan, ass-n, skecmen kan ileɣman-nnsen s
adaynin: seg imi n tewwurt, ɛnan imukan-nnsen i sin, ula d nutni, ṭṭsen.
Ma
d azekka-nni ṣṣbeḥ zik, yeqqim Sseɛdi s dat n tewwurt almi yesla i Faḍma
tebra-dd i yleɣman, a ta tessufɣ-iten-id. Taf-it-id yebded akken: tedduqqes;
tebɣa ad tezreb, a ten-tenheṛ, ad tṛuḥ. Yenna-yas:
— Aṛǧu!
Yebdu
s akin la sen-yeslufuy, yesteɛmil la sen-iheddeṛ: almi iɛedda fell-asen akken llan,
d wamek i yas-yenna:
— Ṛuḥ
tura; a kem-iɛin Ṛebbi!
Akken
d imi yuli wass, yeɛnu dadda-t-sen yak ameqran ɣer wanda yeggan, yeḥku-yas,
yesfehm-it almi i yas-yessekcem ccekk ula i neţţa. S akin, mi ifukk, yenna-yas:
— Tabeɛ,
a dadda, ma ur as-tegirm ara tamawt kunwi, nekk wi yi-cban, takilt-agi, seg wasmi
i d-wweḍ ɣur-neɣ ay ufiɣ deg-s aṭas n temsal i wumi ur fhimeɣ ara.
D
lemtel: sgellin, mi smuquleɣ ileɣman, ɛerḍeɣ akken ara mlileɣ d wallen-is
neţţat, ggummaɣ. Dɣa, mmektiɣ-d, deg wasmi i dd-usa ɣer dagi, yella yiwen
deg-wen yeẓran ṣṣenf n wallen-is amek iga? Neɣ ɛad d acebbub-is... ara yẓer bnadem
ma tesɛa neɣ ur tesɛi ara yak? Lakin... lakin... lemmer am ucebbub, ula...
— Ula d
taḥeṛṛit-agi nniḍen? Fehmeɣ: ula d nekk, tinna gerɣ-as tamawt... Lḥaṣun...
— Lḥaṣun,
teẓriḍ a dadda? Anef-as tura i tagi; ma d taklit, imi dɣa d ileɣman i s acu sen-txeddem,
ad ṛuḥeɣ kan a ţ-ɛasseɣ, ad as-ffreɣ anda a ten-tkess, s akin ḍemneɣ-k ar d-awiɣ
d lexbaṛ...
Taṣebḥit-nni,
a ţ-yetbeɛ ula amek, ɛla xaṭer yessen amkan: yeẓra mi ara yteddu ɣur-s, ansi i
yas-yekka, a t-id-wali. Daɣ-neţţa, azekka-nni ṣṣbeḥ, mi tekker neţţat seg uxxam,
tteddu s amkan, Sseɛdi yeţţaɣ-it lḥal din i yeffer ger sin yeẓra i dd-iqublen,
yerna i dd-isuman kan akka taẓruţ-nni-ines neţţat.
Ṣebḥan
Llahi lɛaḍim! Yerna ahat llan wid yeqqaren ur ţţemyehdaṛen ara wulawen, ur ţţemyefhamen
ara waygar-asen kan, ger igenni d tmurt, ur neɛlim nekni!
Almi
d ass-n i d-wweḍ Faḍma ɣer wanda tkess s wudem-nni-ines aberkan yecṛeh. Tuɣmas-is
d timellalin ttecmumuḥent; allen-nni-ines tizegzawin,- segmi teẓra iman-is weḥd-s,
- telli-tent s wayen i s tla, la sent-tesseṛwuy tamuɣli igenni.
Akken
d imi wwḍen neţţat d ileɣman-is ɣer webṛaḥ-nni i deg kessen,- i yas-yeţţusemman
i neţţat am lḥaṛa n wexxam-is wi-s sin,- tɛawed tesmuqel yak akka n wakka,
ttebbet iman-is ulac wi ara ţţ-idd-iwalin, tejbed timeḥremt uqerruy-is tekkes-iţ,
tṭeqqer-iţ mbɛid, imezran-nni-ynes iwraɣen ɣlin-d, am wid yebɣan ad nefsen; s akin
tneggez teɛluleq ɣer wemgerḍ n welɣem n Sseɛdi, tebdu-t: Ṣbaḥ lxiṛ, ay ucmit! Ṣbaḥ
lxiṛ, a win yekṛan weltma-s,... yeţţagin ad as-yehdeṛ!...
S
akin, ar t-tessudun akken ak, tɣeẓẓ-it, tesserfuy-it, neţţa, ɛni yeččḥ-as s tideţţ,
la yeţţarra kan ifeẓ, yessusem. Almi ɛyan ifassen-is deg uɛelleq, ters-d, trefd-d
timeḥremt-is, tcudd-iţ am wakken tella almi d imeẓẓuɣen. Iṭij ata ycerq-d:
neţţat, ɛni d win i teţṛaju, tɛeddi tuli ɣef teẓruţ-is.
Tebdu
diɣen, s uneznez kan, almi tserreḥ i taɣect-is, tessaɛli-ţ cwiṭ, tenṭeq:
Aɛlay,
aɛlay, a ta---ẓruţ, a ta---ẓruţ!
Ad
waliɣ tamurt n ba---ba, d yemma, d ye---mma!
Taklit
tuɣal i wexxam, nekk i le---xla...
Iwali
s akin Sseɛdi: segmi tessiɣzif di leɣna, tbeddu Faḍma teţru s taɣect-is kan mi
ara ţ-texneq; mi d-wweḍ s imeslayen ineggura, dɣa, teţfakka-ten-id s imeṭṭawen
n wallen-is; alamma teḥbes, d ayen, ur tzemmer ara ad tɛiwed wi-s meṛtayen.
Iwali-ţ kan Sseɛdi, s akin, tekna i wqerruy-is, udem-is deg ifassen-is, tebded
akken...
Lakin
di sebda a ţ-yettaɣ lḥal neţţat akkenni, am tin yeqquren s ibeddi, Sseɛdi, ula
d neţţa, allen-is ččuṛent: irefd-itent, yesked ileɣman: iwali-ten, s akin yefhem:
ḍḥern-as i seţţa la d-sskaden di Faḍma, la ţrun!
Iwala-ten,
- ulamma ula d allen-is ttwellsent,- iwala-ten i seţţa la ţrun, ḥaca aɛeẓẓug-nni
i la ykessen la ɛḍil.
Yuṛǧa
ula d akken: yuṛǧa ad uɣalen ileɣman ɣer tyessawt; yuṛǧa, yuṛǧa, almi yefhem d
akken kan ara qqimen:
Faḍma,
iwala-ţ mačči d tin ara s-d-yegren tamawt, yesnesr-d iman-is, yeṭṭf-d abrid s
axxam.
Yaweḍ,
yaf ala Ɛicuca weḥd-s. Yesteqsa-ţ ɣef watmaten-is, tenna-yas: ǧǧan-as lewṣaya
ad iṛuḥ a ten-yaf deg umkan flani, la ttṣeggiden: yerfed tamakḥelt-is, yekker
ad yeffeɣ, almi yewweḍ ɣer tewwurt, iqelb-d ɣer Ɛicuca, yessekd-it, yessekd-it:
yemmekti-d:
...
Taklit tuɣal i wexxam, nekk i lexla!...
Di
ssyen iṛuḥ. Akken yewweḍ ɣer watmaten-is, yeḥka-yasen tamsalt di tmezwarut almi
d taneggarut. Yerna yeḥka-yasen almi ula d ssebba i ss i d-yemmekti s dat Ɛicuca
awal n “taklit
yuɣalen i wexxam, tayeḍ i lexla”.
Lḥaṣun
almi d imi ur asen-yeǧǧi i ss ara sen-yeqqim yisem n ccekk. Ula d akken
yessegra-yasen-d:
Yerna,
tabeɛ, a dadda, akken ara ţ-twaliḍ, yerna ad as-tesleḍ s tiṭ-ik d umeẓẓuɣ-ik,
azekka ṛuḥ ffr-as-d kečč.
Yenna-yas:
— D tideţţ.
ɣur-k lḥeqq.
Tameddit-nni
wa ur yenni i wa: mi d-kcem Faḍma s ileɣman-is, tɣawel diɣen s adaynin akken tuɣ
tannumi.
Ma
d nutni rran iman-nnsen walan-ţ aqell yak n zik. Ula d Ɛicuca, ǧǧan-ţ kan
txeddm-as am wakken tuɣ tannumi, teţḍeqqir-as talqimt am wakken ara texdem i teqjunt,
tessusuf deg-s, teţţawi iḍumman ɣer tekwaţ-nni i deg i ţ-teẓra teţḥennic
iman-is. Tebda cwiṭ tasa-nnsen tergagi fell-as, yerna wer ɛad ţ-ẓrin d
weltma-t-sen; la dɣa Sseɛdi iḍallen ɣef ucebbub-is, yeslan i taɣect-is, yeţrun
yid-s; lakin ṣebren.
Azekka-nni,
talemmast uzal, akken d imi d-yuɣal dadda-t-sen, yaf-iten-id i seţţa deg umkan
i deg weqmen ţţaɛud. Yeḥku-yasen, ula d neţţa, d akken i yasen-yenna iḍelli-nni
Sseɛdi, di tmezwarut almi d taneggarut, akken yufa Faḍma txeddem, akken teţɣenni
d wakken teţru, almi ula d akken yeţru ula d neţţa.
Taneggarut,
daɣ-neţţa, nnan-as: Ihi tura ilaq ad as-naf aqerru. Yak, yeḍḥer ar awal n “taklit yuɣalen i wexxam”... ar
almi d tin akken yeţɣimin deg uxxam i d taklit; ma d tayeḍ, Wissen d acu-ţ? Wa
lakin dɣa a dd-iban...
Mcawaṛen
s akin, mweṣṣan akken ara xedmen.
Tameddit,
weqbel cwiṭ a d-sersen imensi, Faḍma deg umkan-is s daxel udaynin, Ɛicuca la
tqeddec, tekkat teţɛedday di tɣerɣert, tessewjad akken ara ččen, taswiɛt yenṭeq
umeqran, yessawel:
— Wa Faḍma!...
Mačči
almi d ass-n i yas-ssawelen akken ɣer udayen: asmi ɛerrḍen akken nniqal a ţţ-id-ssufuɣen
cwiṭ, ya lukan ala si lxuf n Ṛebbi. Daɣ-neţţa, ɣef wakken, ur yelli wi deg ara
texleɛ ass-n mi tesla i yisem-is. Walakin, s tsusmi i ssusmen yak watmaten-is
nniḍen ɣef tikkelt, s taɣect-nni i ss i yas-inebbeh, ur teẓri d acu ibeddlen
deg-s, tesfuḥ Faḍma s acu n temsalt, ass-n, ur necbi ara tiyiḍ yerna i wumi ur
tezmir ara ad terwel. Tugad, neɣ ur teẓri, lḥaṣun, acimi teẓẓuẓi tiririt n wawal.
Lakin, akken d imi tɛeṭṭel akken aṭas, tuɣal taki a lukan ala i lmend n lemqadra
n taklit ɣer sidi-s, ar d lɛib fell-as. Terr-as-d, s leɛqel, teqqur taɣect-is:
— Anɛam!...
Yenna-yas:
— Yya! Yya
ɣer dagi: ḥwaǧeɣ-kem.
Teffɣ-d,
taweḍ-d ɣer tewwurt udaynin, tebded din, allen-is dayem ẓẓant di lqaɛa. Wa lakin
iwali-ţ Sseɛdi am tin iṛuḥen ad teɣli di lxuf: yekker, yeṭṭfiţ deg ufus, yuɣal
yekk-as-d s ddefir, yebded akken yid-s.
Ɛicuca
yeţţaɣ-iţ lḥal ula d neţţat si tmezwarut yak i tebded di tlemmast n tɣerɣert,
tesskad deg win yessawlen i Faḍma, tesfuḥ ula d neţţat... s acu. Segmi tebded
akkenni tewhem, dɣa ur tiki ara i yiwen nniḍen deg watmaten ihegga-dd iman-is s
deffir-s am wakken yexdem Sseɛdi i Faḍma. Yezzi ɣer-s s akin umeqran ilaɛi-tt
ula d neţţat;
— Ula d
kemm, a Ɛicuca. A ta wwiɣ-akent-d ssebɣa at teqqnemt i yqerra-nkent kemm d Faḍma...
Daɣ-neţţa, di sebda ara d-yewjed imensi, xas ɛeddimt a ten-teccucfemt.
Sfuḥen
wulawen-nnsent i snat s acu ara d-yeḍrun, la kin leɛmeṛ d-yenni yak lxaṭr-nnsent
tamsalt ucebbub.
Daɣ-neţţa,
i snat, ɣef ubrid, mazal d-yekfi wawal deg imi n wergaz, ur ukint d yiman-nnsent,
awint ifassen-nsent, mkul yiwet ɣer tuqqna-s, am tid ara yḥadren limmer ad asent-ţwikksent.
Tabeɛ, ur tɛeṭṭl ara Ɛicuca tsers lɛeql-is, tecmumḥ akken cwiṭ, tenna-yas:
— Yirbeḥ
a sidi, yirbeḥ, lameɛna mačči alamma tura kan: ur ifut wara: azekka, an neqqim
weḥḥd-nnteɣ...
Yenna-yas:
— Ala,
mačči azekka: tura...
Faḍma,
ur d-yeqqim wara deg-s. Tabeɛ, ur ilaq ara an neţţu meẓẓiyet. Lemmer d lebɣi, mazal-iţ
d taqcict.
Daɣ-neţţa
ur tesɛi ara taɣert n tasa, d wul, d leɛqel i ss ara teṣber, neɣ ɛad i ss ara
teɣleb tiswiɛin am tinna. Asmi tuɣal d taklit deg yiwet n teswiɛt, ur temmut
ara di lxelɛa am wakken ilaq ad temmet teqcict, ɛla xaṭer imi d ṭṭmeɛ-nni teṭṭammaɛ
lḥanna s atmaten-is, d lḥemlan-nni, d leɛceq-nni i ss i yeččuṛ wul-is ɣer-sen i
ţ-yesbedden, i ţ-yesselḥan, i ss i, lḥaṣun, ur d-llha ara ula d teṣḍef-nni n wudem-is.
Wamma,
ass-n, mi la ţţ-id-yeţţaṭaf Sseɛdi si deffir, d atmaten-nni-ines dɣa ayen
tqubel; s dat-sen ayen tebɣa ad temmet. Yerna, ur teẓri d acu ţ-yenɣan: ur tli
ara yak akken ara tsal iman-is: d lxuf neɣ ... d lfeṛḥ, n wayen twala, neɣ ɛad
n wayen yesfuḥ wul-is la d-iteddu? Wissen? Yerna ţţilint teswiɛin d temsal n leɛqel
ur nsɛi ara n yisem.
Akken
d imi i ten-iwala umeqran mačči d tid ara s yaɣen awal, yeqqen yiwet n tiṭ, iɣemz-as-n
i Sseɛdi d win ibedden deffir Ɛicuca: nutni wten, ɣef wbrid, kkesn- asent ibeḥnaq
iqerra-nnsent i snat...
S
akin... s akin, imezran-nni n wewraɣ n Faḍma, nessen-iten: daɣ-neţţa an nanf-asen
kan i xemsa watmaten-is ur ten-nessin ara wer ɛad ad ṛwun deg-sen tamuɣli.
Nesked ɣer ucebbub n Ɛicuca, leɛmeṛ i t-neẓri, naf...ziɣ ar yella ucebbub
yeţţebdaden s igenni am yiɛewzen.
Iḥun
Ṛebbi wez̧z̧il; s akin, amek akken, yekkernenni, yekkerṭeṭṭi,... lḥaṣun yebren
am tkurin, yernu, di tebrek-nni yettcabin ɣer wammus.
Ma
d udem n Ɛicuca, - ɛni ur tezmir ara ad tiwriɣ, - yebda, ad as-tiniḍ yeţţibrik:
ɛni yebɣa ad yuɣal seg yimir-n ar laṣel-is. Lakin, mazal...
Yawi-d
Sseɛdi Faḍma almi d tama n watmaten-is, ɣer lkanun, yesɣim-iţ, tsenned am tin
ihelken cwiṭ. Ilaɛi-ţţ umeqran:
— A
yelli, tura ilaq ad ay-tiniḍ amek?...
Faḍma,
d ayen, teẓra, tefhem d tin i d taswiɛt-nni taneggarut i deg teţţagad, i deg
tessaram, deg wass amezwaru. Tefhem ur d-yeqqim wara taṛǧu di ssyen d asawen.
Daɣ-neţţa
atmaten-is zzin-as-d akken llan, di sebɛa yid-sen, la ţṛaǧun. Neţţat tebda qbel
deg wallen-nni-ines leɛmeṛ ssinen, trefd-itent-id s leɛqel s leɛqel, telli-tent
s lekmal-nnsent, teẓẓa-tent deg-sen s wayen i s tla, la ten-tesmuqul yiwen
yiwen, am tin ara sen yinin:
A
ta ɣer-wen wallen-iw qbel d timezwura, ṛwut-ţţent; yerna, ula d nekk, ccah! Alamma
ṛwiɣ udmawen-nnwen: aṭas i ten-sskadeɣ kan s tukkerḍa! Sakin...
S
akin,... qrib teţţu udem-is-nni aṣeṭṭaf: dayen, temmekti-d: dɣa tseḍḥa, tenneḥcam,
am teqcict-nni ara dd-afen watmaten-is yumes wudem-is. Lakin, abrid-agi, ur
teffir ara. Tesked kan ɣer Sseɛdi, ɛni d neţţa ur tugad ara neɣ d neţţa i tessen
akteṛ, tenna-yas:
— Ur iyi-teɛqilḍ
ara? Xuḍi nekk ɛeqleɣ-k: d nekk i d Faḍma; d nekk i d weltma-k... d nekk i d
weltma-t-wen...
—
Weltma-t-neɣ?...
Ur
iban wi ţţ-id-yesteqsan deg-sen: mkul yiwen d akken d-yenṭeq, almi llan deg-sen
ula d wid ur d-nelhi ara yak d yiman-nnsen deg wakken ɛni ur fhimen ara, neɣ ur
ẓrin d acu ara dd-inin. Ula d neţţat, mi i yas-tenna: ur iyi-teɛqilḍ ara? Teḥseb
d akken ţ-yuɣ lḥal, d tilemẓit, - yerna d taklit! - i ţţ-in yeǧǧa asmi i dd-iṛuḥ
deg uxxam. Daɣ-neţţa tetkaki-d: ilaq-as a ten-tessefhem xiṛ n wakken. S lɛeql-is,
tenna-yasen:
— Ula amek
iyi-tɛeqlem: xas lukan d iyi-tessinem zik imi almi d asmi i d-wwḍeɣ ɣer dagi ay
uɣaleɣ akka d taklit deg yiwet n teswiɛt. Ɛicuca yellan d taklit-iw neţţat tuɣal
akka d taḥeṛṛit. Ula amek iyi-tɛeqlem, yerna, imi iyi-n-teǧǧam di tɛebbuṭ n yemma,
imi ass-nni i ff i d-luleɣ dɣa kunwi yuɣ-iken lḥal taṣebḥit-nni i teffɣem ɣer lexla;
akken d imi teslam yis-si luleɣ, ɛni, tṛuḥem ssyen, deg yimir-n, deg wass-n, ur
n-tuɣalem s axxam, ur tuɣalem s axxam... ar ass-a! D kunwi i yas-yeqqaren i Mma
ɛzuzzu: A wi yesɛan weltma-t-neɣ! D kečč a Sseɛdi i yas-yeqqaren: A d-sɛuḍ
taqcict!... Ad as-geɣ isem ay ack-it!... Ad as-geɣ isem n Faḍma!... Ass aneggaru,
mi yi-d-sɛa, mi yi-tga Faḍma, tennejliḍ-d, tennejlim-d i sebɛa!...
Sseɛdi
yeţţaɣ lḥal yewweḍ-iţţ-id, la ţţizemmeḍ kan, yessudun-iţ, irefd-as acebbub,
yin-as kan, ur yuki d yiman-is:
— Annaɣ,
a dadda, texdeɛḍ-iyi! Annaɣ, a dadda!
Texḍeɛḍ-aɣ,
annaɣ a dadda!...
Di
ssyen, am win yeţţun yak ayen nniḍen, yeṭṭef Faḍma di tuyat, yesskad deg wudem-is,
yenna-yas:
— Almi d
ass mi i d-wwḍeḍ ɣer dagi i tuɣaleḍ akkagi? Amek?... Melmi?... Anda?...
—
Amek?... Ur ẓriɣ ara kan akka; mbla ssebba.
Cfiɣ:
ass-n dɣa i ff i d-newweḍ ɣer dagi,... nqelɛ-d seg wanda nensa ṣṣbeḥ zik; leǧwahi
uzizbu, tebda-yi-d am tawwla...
Igezm-as-d
awal umeqran:
— Anda
tensamt, llan sin yemdunen, mkul yiwen s lɛinṣer-is?... Teswamt, yerna
teccucfemt kemm d taklit?... Kemm deg umdun ayeffus mi ara ten-tqablemt, neţţat
deg win n zzelmeḍ, niɣ?...
Faḍma telli-d
kan allen-nni-ines icedhan tullya.
Nniqal
tenna-yas: ɛni yeţkacaf dadda? Tuɣal tefhem tamussni ayen yessen amkan. Lakin
ur tefhim ara ...amek.
Ma d dadda-s-nni
dɣa yezzi ɣer Sseɛdi, yenna-yas:
— Ur
tecfiḍ ara?
Ur yecfi
ara,... lameɛna yemmekti-d, yenna-yas:
— Iḥeqqa!...
Dɣa,
imir-n kan, iserrḥ-as i Faḍma, yerna yenna-yas:
— Niɣ
tzemreḍ a trekbeḍ aɛudiw-im alamma dinna? Ɛla xaṭer an nṛuḥ tura kan dɣa: ulayɣer
ternuḍ yiwen n wass d taklit... Ma... d lalla Ɛicuca, a ţţ-in-srekbeɣ yid-i ɣef
welɣem: a ţ-ṭṭfeɣ... limmer ad teɣli, niɣ?
Mazal
d-rri awal Faḍma, - wa la ɛad Ɛicuca, - neţţa yewweḍ adaynin, yebra-dd i wɛudiw
d welɣem. Faḍma tuɣal-iţţ-id tezmert ɛni, tesberdeɛ d neţţat i wɛudiw-is; Sseɛdi
yesserkeb Ɛicuca s dat-s ɣef welɣem, yenna-yasen-d i watmaten-is:
— Ur neḥwaǧ
ara aɛwin: ma nɛeṭṭl-n: azekka ṣṣbeḥ, ma yebɣa Ṛebbi, a d-nili da; yerna nekk lḥaṣun
ur zemmerɣ ara ad ččeɣ. I kemm, a Faḍma?
Tenna-yas:
— Ula d
nekk!
Tezwar
Faḍma: neţţa d Ɛicuca ɣef welɣem tebɛen-t deffir: ṛuḥen.
Azekka-nni
diɣ-n, lawan i ɣef la yeţţewwa imensi, zzin-d i tmanya ɣer lkanun. Lakin tura
tis tmanya, d Faḍma; wamma Ɛicuca, ur as-nudan ara amkan, imi yella yagi yewjed
dɣa d win akken tewqem d neţţat i weltma-t-sen. Qqimen diɣen, d aɛiwed i la sen-d-yeţɛawad
Sseɛdi, wi-s meyya iberdan, amek i yasent-yeccucef iḍ-nni iɛeddan i Faḍma d Ɛicuca:
— Yak, la
dɣa tessnem yak amkan imi akken yak ineddukkel ɣer-s asmi i yaɣ ḥkan fell-as.
Neɣ tugadem ad ţţuɣ imdunen, anwa i s n waklan, anwa i s iḥeṛṛiyen?
Yerna,
tabeɛ, mi newweḍ ɣer din, rniɣ steqsaɣ Faḍma: dɣa, ula amek ɛerqeɣ. Almi newweḍ
ɣer din i yas-mliɣ amek ssyen i d-wwi tiyita i ss i tuɣal d taklit. Daɣ-neţţa,
segmi tseḍḥa deg-i, ǧǧiɣ-ţ tcucef weḥd-s, lakin, ḍemneɣ-k, ma tɛawed tekcem ɣer
wemdun-nni-ynes n wass amezwaru: ar tuzzel ɣer wayeḍ... xaṭer, tideţţ i Ṛebbi! Ɛusseɣ-ţ
ur iyi-d-wala. Ma d mi d-wweḍ nnuba n Ɛicuca, xas tseḍḥa deg-i, waqila, lakin
ufiɣ ilezm-iyi... d aḍeqqer i ţ-ḍeqqreɣ ɣer daxel n wemdun, meɛna almi tebteɣ d
amdun-nni yerran Faḍma d taklit, yerna ara ţţ-id-yerren neţţat ɣer laṣel-is...
Di
sebda la d-yeţţawi Sseɛdi tamacahuţ ɣef wulac, ziɣ-nni dadda-t-sen la yesskad, si
tewwurt, igenni, almi yufa: ad yili tura qrib d lweqt. Yenna-yas i Faḍma:
— Ɛeddi
tura wqem usu teṭṭseḍ, ɛla xaṭer, yak, tabeɛ tecfiḍ, mi ara d-ḥḍer teswiɛt-nni,
a thelkeḍ cwiṭ.
Tɛedda,
- teẓra d tideţţ,- tessa, teṭṭes dɣa, akka d tama n lkanun, nutni, s akin,
zzin-as-d ssya d ssya, am wakken d lmut ara temmet. Ma belḥaṛa kan nutni i tmanya,
udmawen-nnsen d taḍsa i ţţaḍsan...
Ad
as-tinid ɛni iḥesb-as ssaɛa dadda-nni ameqran: ɛla xaṭer ur ɛeṭṭeln ara: taswiɛt
walin-ţ teṛɛaɛec yak, yerna, xas akken udem-is d aberkan, ssaḥessn-as werraɣ,
werraɣ si lxuf d lehlak, di teswiɛt. Ma d allen n Faḍma, - la dɣa allen-is, -
walin-tent am tid yesskaden di lmut deg wakken ugadent! Nutni i ţ-yesskaden kan
d aneskud, ar dehcen, ar rgagin, axṣen ɛad a neţţat i deg iḍerru wayen-nni.
Lakin, yiwet n teswiɛt kan, iɛedda d aɛeddi “wayen-nni”. S akin, am tin
d-yekkan di leɛtab ur neţneqḍaɛ, tebdu teccf-itt-id tidi, tebdu teţţimlul;
lakin, abrid-agi, mačči d tewreɣ: d temlel ... d temlel-nni i yas-iṛuḥen, i yas-d-yeţţuɣalen
s leɛqel, s leɛqel.
Tekker-d
s akin, teqqim ɣef yiman-is, tenna-yasen:
— D
ayen!
Ternu
trefd-d ifassen-is, la ten-tesskad, am tin ara ynin: Ula d nekk ad waliɣ!
Twali. Almi ula d udem-is, tabeɛ, am wakken teţwali-t ama ɣer wallen n watmaten-is,
ama deg yiman-is kan.
Akken
d imi d ayen, tuɣal-as-d d ṣṣifa n Faḍma-nni n yemma ɛzuzzu, ɣer wallen-nni d ucebbub-nni
ur nebeddl ara nutni leɛmeṛ, icebba-yas Ṛebbi s akin i Sseɛdi d tideţţ: iɛeql-iţ!
Xas ur ţ-yessin ara leɛmeṛ, lakin iɛeql-iţ d weltma-nni yeţmenni; d weltma-s-nni
yeţwali akken ger wallen-is deg wasmi yebda Ṛebbi; yerna, iɛeql-iţ s tideţţ mi
yasen-yenna i watmaten-is:
— I teḍɛef!
Ɛla
xaṭer, d lḥeqq: ziɣ ar teḍɛef Faḍma almi tfukk, lakin almi d imir-n i dd-iban. Di
ssyen kan dɣa, - s acu t-id yesmektin?- iɛeddi Sseɛdi yekcem s adaynin. Seln-as-yemḥulbab
dinna, Wissen d wacu, taswiɛt a ta yeffɣ-d la d-yeskerkir Ɛicuca deg ucebbub.
La
dɣa, ziɣ, a ula d neţţat, ar iɛedda fell-as “wayen-nni”; wa lakin, neţţat
yerra-ţ d taklit-nni tella zik.
Daɣ-neţţa,
imi d ṣṣifa-s nessn-iţ, an nini kan tuɣal ɣer laṣel-is. Yerna, ad iniɣ, ccada n
Ṛebbi, ar akken axiṛ-as: ur teddi ara fell-as temlel.
Yeṭṭf-int
akkenni Sseɛdi. Yenna-yas-d i Faḍma:
— Iḍelli
wwiɣ-kent teccucfemt: ass-agi tfehmeḍ yella wara xedmeɣ nniḍen. A Faḍma, ml-iyi
d acu i d tuqda n tasa-m. Tenna-yas Faḍma:
— Bɣiɣ-k
a ţ-tcuddeḍ ɣer tseṭṭa uɛudiw-iw, a ţ-tawiḍ akkenni tezzuɣureḍ-ţ, teskerkireḍ-ţ
di lqaɛa, taɣeḍ yess akken kra n wayen yella d adɣaɣ, d adrar, d asennan,
alamma tuɣal d iftaten, yerna mkul iɣes weḥd-s:
S akin
ad teqqed tasa-w.
Iɛeddi
yessufɣ-d aɛudiw, yesberdeɛ-as. Wamma Ɛicuca, d ccerṭ ma terwel, ma tembawel, ɛla
xaṭer seg yimir-n i temmut. Yextiṛ-d Sseɛdi yiwen uɣeggad yeẓ ṛa ur yeţţeɣraṣ
ara; icudd Ɛicuca ɣer tseṭṭa uɛudiw s wakken yetbet ur teţţensar, ur tfeşşi:
neţţat akken teḍleq di lqaɛa; neţţa, di ssyen dɣa i ineggez ɣef uɛudiw, yeɣli
deg-s s ujelkaḍ, ṛuḥen akken i tafat n yetran, ǧǧan-d ala aɣebbar...
S
nnig nnṣaf n yiḍ, mi d-yuɣal Sseɛdi, ala neţţa d uɛudiw ineggin s tidi, yeţţaɣ lḥal
tasa n Faḍma teţţwaqqed...
Deg
uzekka-nni ṣṣbeḥ kan yenna-yasen umeqran:
— Yak
tura ur aɣ-d-yegri wara nexdem dagi. Tfehmem imi d Faḍma-nni i ff i d-nnejli ur
neɛlim i d-yusan ad aɣ-tawi, ilaq ad aɣ-tawi. Daɣ-neţţa, ur yelli wara naṛǧu: fket
sin deg-wen ɣer udewwaṛ: kra n wayen ara aɣ-yeẓẓuẓin, yerna ur neḥwaj ara,
zzenzt-ţ, Di ssyen dɣa teqḍum-aɣ-d ayen ara twalim ad yeɛjeb Mma ɛzuzzu; s akin
an neţkel f Ṛebbi; ad aɣ-tmel abrid Faḍma...
Asmi
qḍan yak lecɣal-nnsen, ileɣman ɛebban, i d-yeqqimen kan ad rekben. “Axxam”,
ǧǧan-t akken, nnan-as:
— Limmer
a d-yas wara t-izedɣen. Faḍma, yagi, terkeb ɣef uɛudiw-is, la teṭraǧu deg watmaten-is:
wa la yzemmeḍ acuddu n ţɛebgat, wa la yeţnadi yak akka n wakka ma ur ţţun ara
kra. Akken d imi fukken mkull-c, ɛeddin rekben i sebɛa. Ameqran yezwar ɣer s dat,
inebbeh i welɣem-is, dɣa bdan yak tikli. Sseɛdi yegri-d ɣer deffir, isuma-d Faḍma
ɣef uɛudiw-is: lḥun akkenni, a Ṛebbi, ɛecṛa leqdami: taswiɛt, ur bnin ɣef yiman-nnsen,
ur ḥṣin, ur fhimen yak amek almi a ta deg yiwet n teswiɛt igenni s lekmal iɣumm,
ṛṛeɛda teṭṭerḍeq s nnig iqerra-nnsen. Yebdu-d s akin ugeffur.
Sseɛdi
yeṛwa taḍsa di Faḍma nniqal ixelɛen, taggara-ya la t-id-sskad kan, yagi tebzeg
yak. Yuɣal yers, yeddm-itt-id deg uɛudiw, yerr-itt-id s dat-s ɣef welɣem, yeskecm-iţ
yak daxel ubernus yelsa neţţa s yiman-is, almi d-sseḍhar kan ala taqerrut-is si
lexnaq, qrib cerken ula d aqelmun. Yendeh i welɣem. S akin, ageffur la yekkat
simmal, Faḍma tufa iman-is tedduri, teḥma, am wakken daxel n wexxam, tuɣal ur d-wjiɛ
ara. Imi-s la yeţnal tamart n Sseɛdi, allen-is ţfeṛṛiǧent di lehwa.
Tenṭeq ɣer
Sseɛdi, tenna-yas:
— Ɛni a
dadda, fell-aneɣ nekni, imi nṛuḥ ssyagi d igenni i la yeţrun...
Yessusm
akken cwiṭ, yuɣal, am win ara d-yemmektin yenna-yas:
— I la
yeţrun?... A taɛeggunt, ur twalaḍ ara ansi i d-ṛuḥ, lehwa-yagi? A taɛeggunt,
mačči d imeṭṭawen...
Uɣalen
ssusmen i sin. Faḍma simmal la tettsennid taqerrut-is ɣef yedmaren n dadda-s: ɛni
d alɣem mi la yleḥḥu yeţhuzzu-ţ i ţţ-id-yesmektin? Tenṭeq diɣen, tenna-yas:
— A
dadda,... tessneḍ a tdekkṛeḍ? Yenna-yas:
— A nnegḥ-im!
Ɛni teţţuḍ ayagi i deg i d-ffɣeɣ tamurt?... Lakin, cfiɣ kan ɣef yiwet n taɣect,
a tan neţţawi-tt-id s warrac, d taɣezfant akken, ḥninet, d ayen i ss i ggummaɣ
a ţ-ţţuɣ. Deg wass mi i d-nṛuḥ, daɣ-neţţa, mi qqimeɣ weḥd-i, d tin kan i d-ţmektayeɣ.
Wissen, ahat tura ţţun-ţ, ɛawden tiyiḍ. Yerna, isefra ur ssineɣ ara; wwiɣ-d
yiwen, kan akka, weḥd-i weḥd-i, i yiman-iw, meɛna, s ma a kem-yeɛǧeb? Lakin,
ulac uɣilif: ad am-t-idd-awiɣ, xas diri-t, di lǧal kan n leɣna...
Yebdu
s akin, s taɣect-is kan, am wakken txeddem neţţat, s leɛqel s leɛqel, akken kan
ara s-d-sel. Ziɣ ɣur-s lḥeqq: ula mbla imeslayen, mi yebda kan, yessiɣzif akken
di leɣna, tiswiɛin, am win ara yeţţalin asawen, taggara-nni mi yewweḍ ɣer tiɣilt,
iwali, di ssyen, d akessar. Ala s lḥelq-nni aẓidan n dadda-s, tebda tasa n Faḍma
tettilqiq: tuɣal teqqen allen-is, s akin ar tessikid: aḥriq, dihin, agemmaḍ,
iqubl-iţţ-id, yeččuṛ d tisufa... d alebɛeḍ imeksawen ayen yeffren dinna neţţa d
tɣeṭṭn-is i la d-yeţɣennin:
Ay
adrar Igawawen,
D
Winna aɣ-d-ixelqen
I
yebɣan almi i nenfa.
S
lexdeɛ neǧǧa-n iḥbiben:
Semman-aɣ
rewlen!
D
lwaldin yid-sen nebḍa.
A
tamurt ideflawen,
A
tna wulawen
Fell-am
rɣan di ṣṣeḥra!....
Akken d imi yessusem, yesked Sseɛdi ɣer Faḍma
d acu ara s-d-ini: Iwali allen-is qqnent, ala taqemmuct-is kan i yellin cwiṭ,
la tneffes... Tban teṭṭes...
Imi
ɛezmen i leɣna d-yiḍes d webrid abrid, nekni an nṛuḥ an nezwir, an neǧǧ kan Faḍma
la d-leḥḥu tteddu-d ɣer Mma ɛzuzzu. Tabeɛ ur yelli wara nagad fell-as. Atmaten-is
di sebɛa yid-sen uɣalen ɛad ţnaɣen anwa ara ţţ-in-yesrekben deg irebbi-s nnuba-s.
Kra n wanda ara nsen, alamma ssalin-as aqiḍun annect n wexxam. Yerna, lḥaṣun,
xas akken, nutni ur n-ţɛeṭṭilen ara am wasmi d Faḍma d Ɛicuca: ssnen akken
gezzmen abrid. Daɣ-neţţa a nṛuḥ an nezwir...
Asmi
terna tṛuḥ-asen ula d Faḍma, dɣa d ayen, ur asen-d-yeqqim wara. Nniqal, mi d ussan-nni
kan imezwura i ff i tṛuḥ, ḥessben-ten. Akka akka, ad as-tini Mma ɛzuzzu i wemɣar:
Tura a tnaya acḥal ayagi... Ma d asmi ɛeddan d kra n wagguren, uɣalen, d ayen,
mačči d ara dd-awin s lexbaṛ: am wasmi i yasen-ṛuḥen kan d arrac, ama ɛecṛ ssnin,
ama aseggas, ama d ayen i s-yehwan, ssnen kan ad inin: aṭas... aṭas ayagi!
D
aya i d leḥsab-nnsen.
Ɛni
lhemm yesɣar iɣes, yeţţarra-t alamma d ayen ur t-iqerreḥ ara. Yeskaddb-ak win
ara k-yinin rran-ţ kan i ymeṭṭawen baba-s d yemma-s n Faḍma. Ad as-tiniḍ uɣalen
ţţemseḍḥin wa deg wa, limmer wi d-yeţţafen wayeḍ yeţru. Asmi tṛuḥ yell-nnsen,
tenna-yasen: ad ṛuḥeɣ a dd-awiɣ atmaten-iw; daɣ-neţţa ihi a dd-as kan, a dd-awi
kan atmaten-is; neɣ ma yella deg-sen sin win ţ-iḥesben temmut, ma yella wul-is
neţţa yesfillit, ulayɣer yehlek wayeḍ.
Daɣ-neţţa
Mma ɛzuzzu tkemmel kan i tuɣmas-nni i yas-d-yeqqimen, tekna yak, tfukk, tekmec:
d tamɣart ɣef tikkelt. Lakin, mi d-yekcem wemɣar, ad as-d-jebbed albeɛḍ n tmeqlellac-nni
n wexxam ara s-tettarra d tamacaḥuţ: d tayaziṭ wissen anda turew, neɣ d Taẓabact
i yasen-yeccaḍen lmakla, lḥaṣun, alamma tewweḍ-d nnuba-s diɣen ula d neţţa, mi
ara s-d-yeḥku ay igenni d-yeɣlin f lqaɛa mi yufa yiwen la sen-ikess i tebḥirin...
Waygar-asen, wa yeţkellix wa.
Taẓabact,
neţţat, d yiwet n tmeṭṭut qqaren-as akken a d-yelfu imi segmi ara dd-aki ṣṣbeḥ
alamma d tameddit mi ara teṭṭes, yella ur tḥebbes ara s lheddṛa. Neţţat, annect
n welɣem, la di teɣzi la di tuzert. Mazal-it cwiṭ meẓẓiyet, lakin leɛmeṛ
tezwiǧ; d taɛeggunt cwiṭ, Leḥnak-is am tculliḍin, ma d icenfiren-is... tin-as Mma
ɛzuzzu: yiwen ttessu-t, wayeḍ teddal yes-s.
Neţţat
d tigellilt, ur tesɛi ḥedd, tɛac kan, tikwal s lxedma-s, lketṛa s wayen kan i yas-ţţaken
medden.
Asmi
i ţ-tufa akken Mma ɛzuzzu, twala-ţ d nneyya, ur ttebbi ur tɣeẓẓ, tewwi-ţţ-id,
teǧǧa-ţ yid-sen. Neţţat dɣa tufa nnefɛ-is: nutni tṣelḥ-asen, ama i leqdic ama la
dɣa i wesṭaṭi-nni tesṭaṭay fell-asen ass kamel; anda yella lexbaṛ ad asen-t-idd-awi:
Annaɣ a xalti, mmer ad teẓreḍ!... Annaɣ, a xalti! Yeḍra wihin... yeḍra waya!...
S akin, alamma nnan-as beṛka...
Ass-n,
tameddit, akken kan yeṭṭaxxer yiṭij i lḥaṛa, Mma ɛzuzzu ala neţţat d wemɣar deg
uxxam, ffɣen-d qqimn akka s dat n tewwurt, bdan la d-kessun timsal-nni
“aseggas-a waqila ad terbeḥ tfellaḥt...” Taẓabact, segmi teččuṛ aɛebbuḍ-is, deg
uzal-nni i teffeɣ ur d-ban, wissen anda tufa albeɛḍ n texxamin i deg tɛemmeṛ
tissirt.
Taswiɛt
almi i s-slan, ssnen taɣect-is, la d-teddu d wezniq azniq tesmermuɣ-d. Lakin ssnen-ţ:
mkul tamsalt teţţarra-ţ d adrar. Daɣ-neţţa ur d-wjiɛen ara ula mi d-lli asqif,
teccf-iţţ-id tidi, tetɛeggiḍ:
— Annaɣ! A xalti! Annaɣ, a xalti, ɣiwel! ɣiwel! Yelli-m!
Yelli-m!... Faḍma!...
Zṛan-ţ tisselbi ur teslib ara. Daɣ-neţţa, tekker-d
Mma ɛzuzzu; lameɛna ula d akken, am tin ur nefhim ara, la ţ-testeqsay:
— Yelli?... Faḍma?...
— Annaɣ a xalti, la m-qqareɣ yelli-m! A ţţaya yelli-m!
Ddan-d yid-s waɛṛaben di sebɛa yid-sen! Wwin-d ileɣman!...
— Faḍma?... Ileɣman?... Di sebɛa yid-sen?... Aɛṛaben?...
... Taɛekkazt-iw! taɛekkazt-iw!...
Lameɛna, di sibda la ţnadin yemɣaren
i sin yid-sen anda ara afen tiɛewzin-nnsen, almi a ţţa Faḍma
tekk-d deg yimi n tewwurt, d tamezwarut:
— Mma ɛzuzzu!... Baba ḥebbuci!...
S akin, am wid iseḍḥan cwiṭ, rnun kecmen-d sebɛa waɛṛabn-nni:
almi yasen-tenna Faḍma!
— Annaɣ, a Mma ɛzuzzu! Annaɣ, a baba! Niɣ nniɣ-awen ad
awen-ten-idd-awiɣ! Ur ten-teɛqilm ara?...Sseɛdi!... Lak d dadda... lak d dadda...
Lḥaṣun almi myeɛqalen akken
ilaq: tabeɛ, deg wass-n d asawen mazal ussan i deg ara myeɛqalen, i deg ara myeḥkun...
Igad d-yeţţawin tamacahuţ-agi qqaren
dagi i tfukk. Lakin, i temɣart-nni, sstut? Mazal-iţ. Ur temmut ara.
Awi-dd ukan! Ɛla xaṭer lemmer di temmut, ur teḥḍir ara i Faḍma d watmaten-is
uɣalen-d, tili dɣa... ulayɣer. Yerna, ad yesseɣzef Ṛebbi di lɛemṛ-is
mazal... alamma teḥḍer i warraw n warraw-nnsen i tmanya!
Ma d Faḍma d sebɛa watmaten-is,
d baba-t-sen d yemma-t-sen, tfehmeḍ mačči kan ala “sebɛ yyam u sebɛa llyali” i
weqmen tameɣra: tfehmeḍ a deg wass-n d asawen ar fell-asen mkull ass d tameɣra,
ɛla xaṭer tabeɛ uklalen-t, aṭas i ɛeţţben.
Tamacahut-iw tfukk.